 |
|
 |
|
 |
|
|
|
ΕΙΚΟΝΕΣ
από τα τεύχη μας
Από το τέταρτο τεύχος μας
Ο Άγιος Εφραίμ: Το πιο καινούριο παρεκκλήσι της Βρίσας.
Πενήντα μέτρα από τα τελευταία κτίρια της Βρίσας, στο δρόμο για τα Βατερά, κτίσθηκε πριν από 4 χρόνια ένα παρεκκλήσι προς τιμήν του νεοφανούς αγίου Εφραίμ, του οποίου το μοναστήρι και ο τόπος μαρτυρίου βρίσκονται στη Νέα Μάκρη της Αττικής.
Ο περιβάλλων χώρος
Το εκκλησάκι έχει κτισθεί στην άκρη ενός πευκοδάσους σε μια στροφή του παλιού καρόδρομου για τα Βατερά η οποία αποτμήθηκε με την διάνοιξη και ασφαλτόστρωση του δρόμου. Είναι αρκετά υπερυψωμένος σε σχέση με το δρόμο και για το λόγο αυτό έχουν κτισθεί με μεράκι πέτρινες πεζούλες για τη σωστή διαμόρφωση του χώρου, στον οποίο εκτός από τα πεύκα που υπήρχαν έχουν φυτευτεί κυπαρίσσια και δενδρολίβανα. Γενικά ο χώρος είναι όμορφος και σίγουρα αν συνεχιστεί η φροντίδα του με το ίδιο μεράκι θα γίνει ακόμα ομορφότερος.
Από το όγδοο τεύχος μας
Ο ταξιάρχης στο Δαξάρι
Ιστορία και κατασκευή
Από το γνωστό βιβλίο του Κώστα Τσέλεκα (ο οποίος το όνομα "Δαξάρι" της περιοχής το αποδίδει στην ύπαρξη του Ταξιάρχη και το δικαιολογεί από την εξής σειρά φραστικών διαφοροποιήσεων : " Ταξιάρχης = Ταξ(ι)άρχ' = Δαξάρχ = Δαξάρ" ) πληροφορούμαστε ότι το ξωκλήσι είναι παλιό και ότι η τελευταία ανακαίνισή του έγινε γύρω στα 1964. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι δεν άλλαξε η θέση του, πράγμα που προκύπτει και από την σκαλιστή επιγραφή στην πρόσοψη του δαπέδου του υπερυψωμένου ιερού :
"ΑΝΤ. Ι. ΚΑΛΑΤΖΗ
ΧΡΥ. Α ΚΑΛΑΤΖΗ 1937"
Βρίσκεται ανάμεσα σε ελιές και ογκόλιθους με έναν ψηλό πρίνο να σκιάζει το χώρο μπροστά στην είσοδό του. Τόσο τα καθιερωμένα πεζούλια μπροστά του όσο και η περιποιημένη πεζούλα που ξεχωρίζει το υπόλοιπο κτήμα, στο οποίο είναι κτισμένο, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία μας, ξεκουράζουν τους προσκυνητές.
Είναι σοβαντισμένο και φρεσκοασβεστωμένο με τσιμεντένια στέγη. Ακριβώς πάνω από την πόρτα του υπάρχει μια εντοιχισμένη από μαλακό κιτρινωπό υλικό πέτρα στην οποία είναι σκαλισμένα διάφορα σχέδια με πιο χαρακτηριστικό μια κληματίδα με τσαμπί σταφυλιού. Το ακανόνιστο σχήμα της μαρτυρεί τη προέλευσή της σαν κομμάτι από άλλο κτίσμα.
Η πόρτα και τα δυο παράθυρα είναι ξύλινα σε σκούρα απόχρωση και πολύ προσεγμένα. Ειδική κατασκευή με σιδερένια ράγα σαν κατώφλι και ψιλό δικτυωτό σύρμα προσαρμοσμένο πάνω στην πόρτα προστατεύουν το εσωτερικό από τα ποντίκια που σε αρκετά ξωκλήσια δημιουργούν προβλήματα.
Το δάπεδο είναι στρωμένο με πολύ μεράκι με μεγάλες ορθογώνιες πλάκες από σκληρό ηφαιστειακό υλικό ίδιο μ' αυτό που έδωσε τα "σουβιλίκια" και το οποίο εξορύσσονταν από κοντινά στην περιοχή νταμάρια.
Στην αριστερή γωνία υπάρχει καπνοδόχος, αν και η πλάκα της οροφής έχει κλείσει την διέξοδό της, που δηλώνει τον προστατευτικό, για τους αγρότες και τους περαστικούς, ρόλο του χώρου απέναντι στις καιρικές αντιξοότητες.
Στον νότιο τοίχο υπάρχει μια μικρή οπή που οδηγεί σε ευρύτερο κοίλωμα στο οποίο βρίσκουμε κουτιά με σπίρτα χωρίς να κινδυνεύουν από την υγρασία.
Τέλος το από "χάρμποτ" φτιαγμένο τέμπλο ξεχωρίζει τον υπερυψωμένο χώρο του ιερού στον οποίο δεσπόζει η ευρύχωρη κόγχη της αγίας Τράπεζας.
Γενικά έχουμε να κάνουμε με μια προσεγμένη κατασκευή η οποία συντηρείται και φροντίζεται με κάθε επιμέλεια.
Το Δαξάρι
Από το ανατολικό μέρος της παραλίας των Βατερών, εκεί κοντά στις εκβολές του Βούρκου ποταμού, ξεκινά ένα εκτεταμένο οροπέδιο, το οποίο ξεχωρίζει από την υπόλοιπη πεδινή περιοχή των Βατερών και της λεκάνης της Βρίσας , με απότομες πλαγιές δημιούργημα ενός μεγάλου σεισμογενούς ρήγματος το οποίο διασχίζει από κει το νησί διαπερνώντας τον κόλπο της Καλλονής και φτάνοντας στον Όρδυμνο.
Στο οροπέδιο αυτό, που από βόρεια φτάνει μέχρι την κοιλάδα της Λαγκάδας ξεχωρίζουν το βόρειο χαμηλότερο τμήμα του, η Νιγίδα, και το νότιο και υψηλότερο μέρος του, το Δαξάρι.
Και οι δυο αυτές περιοχές με τα μπόλικα (τουλάχιστον μέχρι πριν λίγα χρόνια) νερά τους και τα εύφορα εδάφη τους αλλά και την μεγάλη και δύσβατη απόστασή τους από το χωριό (που δεν διευκόλυνε το καθημερινό πήγαινε - έλα) αποτέλεσαν .παραθεριστικά θέρετρα τότε που οι γαμπροί με δυσφορία αποδέχονταν "τις αστβές" των Βατερών ως προίκα.
Στο Δαξάρι λοιπόν πολλές οικογένειες το καλοκαίρι έμεναν εκεί για τον θερισμό, το αλώνισμα αλλά και την περιποίηση των κτημάτων τους βόσκοντας τα πολλά ή λίγα ζωντανά τους.
Ο Ταξιάρχης γι' αυτούς ήταν το σημείο αναφοράς, ο τόπος συγκέντρωσης, η πηγή ενδυνάμωσης, το βλέμμα της παρηγοριάς, ο χώρος της καταφυγής και της ανακούφισης.
Έτσι λοιπόν βλέπεις σήμερα ανθρώπους που καμιά ή ελάχιστη σχέση έχουν με την Εκκλησία αλλά μόλις φτάσουν εκεί η πρώτη τους δουλειά είναι να πάνε στον "δικό τους" Ταξιάρχη, να ανάψουν το καντήλι -αν και σπάνια το συναντάς σβηστό- να προσκυνήσουν και ύστερα να τραβήξουν για το χωράφι τους και τις δουλειές τους.
Η περιοχή έχει και σήμερα πολλές αχλαδιές, σημάδια από συκιές, εγκαταλειμμένα πηγάδια αλλά και μια βρύση σε μικρή απόσταση από τον Ταξιάρχη, σε εγκατάλειψη και αυτή, ίσως γιατί το λιγοστό νερό της είναι χρειαζούμενο το καλοκαίρι για τα ζώα και εκεί, όπου πρωτοαναβλύζει. Βέβαια σώζονται μισο-κατεστραμμένα και μερικά χαμόσπιτα με πέτρα και λάσπη χτισμένα, που σήμερα πια με τα αυτοκίνητα και το εύκολο πήγανε-έλα έχουν χάσει τη χρησιμότητά τους. Η παρουσία των κυνηγών και άλλων φυσιολατρών είναι και σήμερα έντονη.
Τα πανηγύρια του Σεπτεμβρίου
Εκτός από τα πανηγύρια του Ιουλίου, που είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο τεύχος μας, στη Βρίσα υπάρχουν και τα πανηγύρια του Σεπτεμβρίου.
Σ' αυτά, σε αντίθεση με τα πρώτα όπου κυριαρχούσαν τα αισθήματα και οι έγνοιες που είχαν να κάνουν με την ανανέωση και την αναζωογόνηση από τα συνεχή καλωσορίσματα, τη προσμονή και τον προγραμματισμό, κυρίαρχη είναι η αίσθηση της επερχόμενης μοναξιάς και η πικρή γεύση που αφήνουν οι συνεχείς αποχαιρετισμοί με τον αναπόφευκτο απολογισμό.
Τα πανηγύρια αυτά αρχίζουν με την γιορτή του Ταξιάρχη στις 5/6 του μήνα, όπου γιορτάζεται το "εν Χώναις της Μικράς Ασίας θαύμα Του" . Ακολουθεί η γιορτή της Παναγιούδας (γέννηση) στο ομώνυμο ξωκλήσι, λίγο έξω από το χωριό, στις 8 του μήνα. Στις 20 έχουμε τον Άγιο Ευστάθιο στα Βατερά και ακολουθούν ο άγιος Φωκάς, στις 22, και ο Άγιος Γιάννης ο Θεολόγος στις 26, και πάλι στα Βατερά (Πλατάνια).
Το τελευταίο αυτό πανηγύρι του αη-Γιάννη οριοθετεί και το τέλος της διαμονής στα Βατερά για τους περισσότερους Βρισαγώτες. Τον Οκτώβριο πια μένουν λίγοι και .φανατικοί. Αυτό το όριο της αναχώρησης, που υπήρχε και πριν από πολλά χρόνια, τότε που οι πιο πολλοί παραθεριστές έμεναν σε "φρίτζες" και "παράγκες" , δεν άλλαξε σε αντίθεση με το άλλο όριο, της έναρξης της παραθεριστικής περιόδου, με το πανηγύρι του Αη-Λιά στις 20 Ιουλίου που εδώ και πολλά χρόνια έχει υπερκερασθεί αφού οι περισσότεροι ξεκινούν αρκετά νωρίτερα.Από το δωδέκατο τεύχος μας
Ο Άγιος Γιάννης στο νεκροταφείο
Όταν στα 1909, όπως αναφέραμε, το χριστιανικό Νεκροταφείο απομακρύνθηκε από τον περίβολο της Ζωοδόχου Πηγής μεταφέρθηκε καμιά διακοσαριά μέτρα πιο ψηλά στον ίδιο λόφο. Στον λόφο του αϊ Γιάννη. Εκεί είναι κτισμένο, καθώς απαιτείται, και ένα εκκλησάκι προς τιμήν του αϊ Γιάννη, του Πρόδρομου. Δεν ξέρουμε αν το εκκλησάκι κτίσθηκε εκεί τότε ή αν προϋπήρχε, γιατί στον τοίχο απ' τη μεριά του νοτιά υπάρχουν σε μια πέτρα χαραγμένοι δυο κύκλοι. Στον έναν υπάρχει ένας Σταυρός με τα γράμματα Ι και Χ και στον άλλο η χρονολογία 1856 Μαΐου 10.
Ο χώρος και η κατασκευή
Όπως προαναφέραμε το εκκλησάκι είναι κτισμένο στο δυτικό άκρο του ομώνυμου λόφου, του οποίου οι πλαγιές είναι κατάφυτες από θαμνώδεις πρίνους. Από κει αγναντεύεις σχεδόν όλο το χωριό και μεγάλο μέρος της κοιλάδας του χειμάρρου Λαγκάδας. Γύρω από το εκκλησάκι, έξω από το νεκροταφείο και φυσικά και μέσα σ' αυτό στέκονται περήφανα τα κυπαρίσσια.
Μπροστά από το κτίσμα έχει στηθεί μια, από σιδερένιες σωλήνες, αψίδα στην οποία κρέμεται μια καμπάνα.
Τόσο η καινούρια στέγη του ναΐσκου όσο και το μπροστά σ' αυτό στέγαστρο είναι καλυμμένα με ευρωπαϊκά κεραμίδια. Η πόρτα και τα τέσσερα παράθυρα που υπάρχουν είναι σιδερένια. Το χαρακτηριστικό για τα παράθυρα, τα πλαϊνά, στον βορινό και νότιο τοίχο αντίστοιχα, είναι ότι δεν βρίσκονται στο μέσον των τοίχων, όπως συνηθίζεται, αλλά είναι πολύ κοντά στο τέμπλο.
Το δάπεδο του αρκετά μεγάλου ναΐσκου (35-40 τετραγωνικά μέτρα) είναι στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες. Το καινούριο λουστραρισμένο τέμπλο χωρίζει τον υπερυψωμένο χώρο του ιερού. Τέλος και εδώ υπάρχει ηλεκτρική εγκατάσταση.