Η απαξίωση του Ελληνικού Εκπαιδευτικού (και όχι μόνο) συστήματος.

Εισαγωγή

Μερικές από τις μάστιγες της παιδείας έχουν καταντήσει ταμπού, τα οποία κανείς δεν τολμά ακόμα και να συζητήσει επίσημα, πολύ περισσότερο δε, να αντιμετωπίσει. Για παράδειγμα η παραπαιδεία και ιδίως η μαύρη, η ανεπίσημη παραπαιδεία
Ή μπορεί να συζητιέται ένα θέμα, αλλά μόνο για να συζητιέται, χωρίς ποτέ να αποφασίζεται και προπαντός να εφαρμόζεται κάτι. Όπως για παράδειγμα η αξιολόγηση.
Ένα άλλο αποκαρδιωτικό φαινόμενο στο χώρο της Λυκειακής βαθμίδας, είναι οι άδειες αίθουσες διδασκαλίας στα σχολεία μετά το Πάσχα. Την περίοδο αυτή οι μαθητές της Β΄ και ιδιαίτερα της Γ΄ τάξης, αλλά σε μικρότερο ποσοστό και της Α΄ τάξης δεν πηγαίνουν σχεδόν καθόλου στο σχολείο. Αυτό το πρόβλημα προσπαθεί να φωτίσει η παρακάτω μελέτη.
Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι επίσημα και αφορούν επαρχιακό Λύκειο.
Τα χαρακτηριστικά της μελέτης. Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι επίσημα και αφορούν την Γ' τάξη σε επαρχιακό Λύκειο. Οι μαθητές του Λυκείου αυτού παρακολουθούν σε μεγάλο βαθμό ιδιαίτερα μαθήματα στην πόλη τους καθώς και πρόσθετης διδακτικής στήριξης στο σχολείο τους, ενώ κατεβαίνουν στην πρωτεύουσα του νομού για ιδιαίτερα μαθήματα σε κάποιες περιπτώσεις.
Έχουν χρησιμοποιηθεί τα επίσημα στοιχεία από την ηλεκτρονική καταχώρηση των απουσιών και τη δικαιολόγησή τους στο σύστημα "Νέστωρ" , το μηχανογραφικό σύστημα που εξυπηρετεί ηλεκτρονικά τα Λύκεια.
Ο αριθμός των μαθητών που φοιτούσαν τη σχολική χρονιά 2003-04 στη Γ' Λυκείου ήταν 28.
Όλο το διδακτικό έτος χωρίστηκε σε δυο περιόδους. Η πρώτη από την έναρξη (12 Σεπτεμβρίου) μέχρι το Πάσχα (2 Απριλίου) και η δεύτερη από το Πάσχα (19 Απριλίου) μέχρι τη λήξη των μαθημάτων (14 Μαϊου).
Ο αριθμός των ημερών λειτουργίας του σχολείου προέκυψε απ' την καταμέτρηση των ημερήσιων φύλλων καταχώρησης των απουσιών που είχαν χρησιμοποιηθεί τα αντίστοιχα διαστήματα. Δηλαδή εργάσιμες μέρες που δεν καταχωρήθηκαν απουσίες π.χ. πενθήμερη εκδρομή, δεν λήφθηκαν υπόψη.
Επειδή οι δυο παραπάνω χρονικές περίοδοι είναι άνισες (119 μέρες η πρώτη και 17 μέρες η δεύτερη) δεν χρησιμοποιήθηκαν οι απόλυτοι αριθμοί των ωριαίων απουσιών αλλά οι σχετικοί ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου.
Τα αποτελέσματα.
Α. Πραγματοποιούμενες απουσίες
Στο πρώτο διάγραμμα εμφανίζονται οι ωριαίες απουσίες ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου κατά μέσο όρο και κατά μαθητή συγκριτικά και για τις δυο υπό μελέτη χρονικές περιόδους.
Η ένδειξη 0,5 για παράδειγμα για τον Α μαθητή για την πρώτη περίοδο σημαίνει ότι ο μαθητής αυτός απουσίαζε κατά μέσο όρο μισή διδακτική ώρα κάθε μέρα που λειτουργούσε το σχολείο και καταχωρούνταν απουσίες.

Από το παραπάνω γράφημα γίνεται φανερό ότι μόνο ένας μαθητής/τρια πριν το Πάσχα πλησίαζε κατά μέσο όρο τη μια ωριαία απουσία κάθε μέρα λειτουργίας του σχολείου, ενώ όλοι οι υπόλοιποι έχουν λιγότερο από 0,5 ωριαίες απουσίες ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου και οι περισσότεροι βρίσκονται και κάτω από 0,2 ωριαίες απουσίες ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου Μέσος όρος ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου πριν το Πάσχα 0,18.
Αντίθετα μετά το Πάσχα οι απουσίες των μαθητών εκτοξεύονται στα ύψη. Οι είκοσι από τους είκοσι οχτώ μαθητές έχουν περισσότερες από 3 ωριαίες απουσίες ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου (με μέγιστο αριθμό ωρών διδασκαλίας ανά μέρα τις 6, που όμως εξαιτίας απουσιών των διδασκόντων ποτέ δεν πραγματοποιούνται)
Μερικοί μάλιστα από τους μαθητές δεν έρχονται καθόλου στο σχολείο (περισσότερες από 5 απουσίες κάθε μέρα). Μέσος όρος ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου μετά το Πάσχα 3,28 
Δηλαδή αύξηση των απουσιών των μαθητών κατά 18, 22 φορές ή κατά 1822 % !!!

Β. Δικαιολόγηση των απουσιών

Για να γίνουν καλύτερα κατανοητά τα αποτελέσματα σχετικά με τη δικαιολόγηση των απουσιών πρέπει να θυμίσουμε ότι ένας μαθητής αν έχει μέχρι 50 αδικαιολόγητες απουσίες και επιπλέον μέχρι 64 δικαιολογημένες (σύνολο 114) δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα. Μάλιστα για όσους έχουν καλούς προφορικούς βαθμούς οι δικαιολογημένες μπορεί να είναι μέχρι 114 (σύνολο 164) χωρίς συνέπειες για το χαρακτηρισμό της φοίτησης των μαθητών. ( ΠΔ 86/2001) Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι η δικαιολόγηση των απουσιών μπορεί να γίνει από τον κηδεμόνα ή από το γιατρό (σε εξαιρετικές περιπτώσεις και από το διευθυντή του σχολείου) Ο γιατρός μπορεί να δικαιολογεί απουσίες μαθητή χωρίς κανένα περιορισμό, ενώ ο κηδεμόνας έχει δυο περιορισμούς: 1. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει περισσότερες από 10 μέρες απουσίες μαθητή το χρόνο (δηλαδή αν όλες τις μέρες πραγματοποιούνται εξάωρα διδασκαλίας μέχρι 60 το πολύ ωριαίες απουσίες) και 2. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει περισσότερες από δυο συνεχόμενες μέρες απουσίας του μαθητή.
Οι παραπάνω περιορισμοί είναι που κάνουν απαραίτητη τη δικαιολόγηση απουσιών και από το γιατρό, ο οποίος δεν έχει κανένα περιορισμό. Επίσης πρέπει να τονιστεί ότι ούτε από το γιατρό ούτε από τον κηδεμόνα μπορούν να δικαιολογηθούν μεμονωμένες απουσίες μαθητή Δηλαδή ο μαθητής για να δικαιολογηθούν οι απουσίες του πρέπει να απουσιάζει όλες τις ώρες από το σχολείο.
Το παρακάτω ιστόγραμμα παρουσιάζει για την μετά το Πάσχα περίοδο το σύνολο των ωριαίων απουσιών ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου καθώς και τον αριθμό αυτών των απουσιών που δικαιολογήθηκαν από τους γιατρούς και τους κηδεμόνες.
Προκύπτει ότι από το μέσο όρο των ωριαίων απουσιών ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου (που όπως προαναφέραμε είναι 3,28) περίπου το 25% (0,77 ωριαίες απουσίες ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου) δικαιολογούνται από το γιατρό και το 35% (1,17 ωριαίες απουσίες ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου) απ' τον κηδεμόνα. Το υπόλοιπο περίπου 40% των απουσιών παραμένει αδικαιολόγητο.. Αυτό συμφωνεί και με το ποσοστό των αδικαιολόγητων απουσιών που μπορεί να κάνει ένας μαθητής (50 στις 114 ή περίπου 43%)
Τέλος στο επόμενο ιστόγραμμα παρουσιάζονται οι δικαιολογημένες απουσίες από τους γιατρούς, για τις δυο περιόδους (πριν και μετά το Πάσχα)
Δεν παρουσιάζουμε τις δικαιολογημένες απουσίες από τους γονείς διότι αυτοί μπορεί να μην έχουν ούτε θερμόμετρο, ούτε στηθοσκόπιο για τον βεβαιωμένο έλεγχο της ασθένειας.
Παρατηρούμε ότι οι μαθητές όλο το χειμώνα δεν αρρώσταιναν για να έχουν την ανάγκη ιατρικής παρακολούθησης, ενώ μετά το Πάσχα οι περισσότεροι (15 από τους 28) τρέχουν στο γιατρό.
Προκύπτει ότι πριν το Πάσχα οι γιατροί δικαιολογούν 0.04 ωριαίες απουσίες ανά μαθητή και ανά μέρα λειτουργίας του σχολείου, ενώ μετά το Πάσχα ο αριθμός γίνεται 0,77. Δηλαδή έχουμε αύξηση κατά 19, 25 φορές ή κατά 1925%.
Δηλαδή οι μαθητές αρρωσταίνουν επίσημα 20 φορές περισσότερο το διάστημα 20 Απριλίου με 15 Μαΐου απ' το φθινόπωρο και το χειμώνα. Και μάλιστα με τη "βούλα" του γιατρού. Και φυσικά αξίζει να επισημάνουμε για μια ακόμα φορά ότι το πρώτο κύμα δικαιολόγησης των απουσιών γίνεται από τους γονείς.

Συμπεράσματα

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι μετά το Πάσχα το κουτσό εκπαιδευτικό μας σύστημα στο χώρο του Λυκείου γελοιοποιείται στο έπακρο. Διότι βέβαια αυτά που εκτέθηκαν παραπάνω δεν αφορούν μονάχα το συγκεκριμένο επαρχιακό σχολείο. Το αντίθετο μάλιστα. τα επαρχιακά σχολεία "είναι λίγο οπισθοδρομικά" στην υιοθέτηση κάθε μορφής νεωτερισμού.
Οι παράγοντες που συντελούν στο φαινόμενο αυτό είναι πολλοί. Αναφέρουμε μερικούς:
1. Το άγχος των μαθητών και των οικογενειών τους, που, ύστερα από μια κοπιαστική ( και συνάμα οικονομικά εξοντωτική) τριετία ή διετία, έχει κορυφωθεί, τους κάνει επιρρεπείς στην υιοθέτηση κάθε πρότασης και προτροπής άσχετα με την ορθότητά της.
2. Η χαμένη αξιοπιστία του δημόσιου σχολείου, που παρά τις όποιες μεμονωμένες προσπάθειες, δεν μπορεί να σταματήσει τον κατήφορό της. Το φαινόμενο που περιγράφηκε παραπάνω είναι μια απόδειξη του ότι (σωστά ή λαθεμένα) οι μαθητές έρχονται στο σχολείο μονάχα "για το χαρτί". Βέβαια μπορεί να αντιταχθεί το επιχείρημα : "καλά κανένας εκπαιδευτικός δεν κάνει σωστά τη δουλειά του ή καλύτερα δεν δίνει την εντύπωση στους μαθητές, ότι κάνει σωστά τη δουλειά του, ώστε να παρακολουθήσουν το μάθημά του;" Ασφαλώς και υπάρχουν. Αν όμως κάποιος μαθητής παρακολουθήσει το δικό του μάθημα, δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις υπόλοιπες απουσίες της μέρας (είπαμε ότι μόνο απουσίες ολόκληρης μέρας δικαιολογούνται ) και έτσι προτιμά να μην πάει σε κανένα. Η χαμένη αξιοπιστία του δημόσιου σχολείου εξευτελίζεται εντελώς το διάστημα αυτό, αν αληθεύουν οι φήμες (συζητήσεις γονιών και παιδιών) ότι κάποιοι καθηγητές, αν δουν να υπάρχουν 2-3 μαθητές στο μάθημά τους, δυσφορούν και προσπαθούν άμεσα ή έμμεσα να τους απομακρύνουν και αυτούς. (γεγονός που για λόγους αρχής δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό χωρίς επώνυμη καταγγελία)
3. Τα χτυπήματα κάτω απ' τη μέση που δέχεται το δημόσιο σχολείο απ' την παραπαιδεία, η οποία προσπαθεί με κάθε μέσο να πείσει ότι η επιτυχία κάθε μαθητή είναι δικό της κατόρθωμα (ενώ η αποτυχία φυσικά βαρύνει αποκλειστικά τον μαθητή -που δεν διάβαζε- και το σχολείο που δεν του έμαθε τίποτα) Σ' αυτή την προσπάθεια της παραπαιδείας (μαύρης και άσπρης) εντάσσεται και η επίμονη προπαγάνδα "τι να κάνεις να πας στο σχολείο, αφού κάνουμε τις επαναλήψεις εδώ. Κάτσε στο σπίτι να διαβάσεις". Και δώσ' του επαναληπτικό διαγώνισμα στο ένα μάθημα και δώσ' του ασκήσεις "sos" στο άλλο μάθημα και άιντε να βάλουμε και ένα εμβόλιμο δίωρο το πρωί για να προφτάσουμε, και πάει λέγοντας. Και μέσα σ' αυτό το κλίμα, πού καιρός για το σχολείο. Βέβαια από κοντά για τους πιο αδιάφορους και η ευκαιρία για κοπάνες "χωρίς τύψεις" (αφού κανείς δεν πάει σχολείο, εγώ θα πάω;) 
4. Καθοριστικό ρόλο στην ένταση του φαινομένου των άδειων αιθουσών παίζει βέβαια και η αυξημένη "κοινωνική ευαισθησία" των γιατρών που θέλουν να βοηθήσουν το παιδί και την οικογένεια να πετύχουν το στόχο τους. Γιατί χωρίς τα δικαιολογητικά απ' τους γιατρούς ήταν αδύνατο να μένουν άδειες οι τάξεις. Εδώ βέβαια μπαίνει το ερώτημα : τι ουσιαστικό θα κερδίσει η εκπαίδευση αν βάλουμε αναγκαστικά τα παιδιά στην τάξη; Εδώ το ερώτημα (εξαναγκασμός και πίεση στην εκπαίδευση ή οικειοθελής συμμετοχή) είναι πολύ γενικό και σύνθετο για να απαντηθεί εδώ και τώρα. Το πλήθος πάντως των ιατρικών βεβαιώσεων και η ευκολία χορήγησής των αναδεικνύει μια ευρύτερη παθογένεια της ελληνικής πολιτείας πέρα απ' τα στενά όρια της εκπαίδευσης.

Τα αποτελέσματα αυτού του φαινομένου είναι τραγικά για πολλούς:
1. κατά κύριο λόγο για τους μαθητές μας, οι οποίοι το τελευταίο πριν τις εξετάσεις διάστημα, αντί να ηρεμήσουν, να ανασυντάξουν τις σωματικές, ψυχικές και πνευματικές τους δυνάμεις για την τελική επίθεση των εξετάσεων, υφίστανται μια χωρίς προηγούμενο αγχωτική και απάνθρωπη καταπίεση για να μάθουν κάθε "sos" και κάθε λεπτομέρεια, που δεν κατάφεραν να μάθουν μια ολόκληρη χρονιά. Ανακαλύπτουν τότε ότι δεν ξέρουν τίποτα, ότι δεν προλαβαίνουν να βγάλουν την ύλη, ότι μάταια προσπάθησαν μια χρονιά. Το φόρτωμα του άγχους, που χωρίς τη θέληση τους ίσως, δημιουργούν όσοι θέλουν να σηκώσουν την επιτυχία του μαθητή σαν λάβαρο προσωπικής επαγγελματικής επιτυχίας, οδηγεί σε υστερικές κρίσεις, σε κλάματα, σε ανορεξίες και πολλές φορές σε αποτυχίες που δεν αναμένονται. 
Ενώ το καλύτερο φάρμακο για το μαθητή είναι να πηγαίνει στο σχολείο του, να ζει φυσιολογικά, να χαλαρώνει απ' το καλαμπούρι του διαλείμματος ή και του μαθήματος, να ξεδίνει το μυαλό του με ένα μη εξεταζόμενο μάθημα και φυσικά σ' αυτό το ήρεμο σχολικό περιβάλλον να κάνει και τις τελευταίες ήρεμες και φυσιολογικές επαναλήψεις του.
"Δυστυχώς δεν τους είδαμε στο τέλος και δεν μας έδωσαν την ευκαιρία ούτε ψυχολογικά να τους βοηθήσουμε, εξομολογήθηκε έμπειρος καθηγητής, στη βοήθεια του οποίου προσέτρεξε μια απελπισμένη μητέρα της οποίας η κόρη, ύστερα απ' την αποτυχία σε ένα μάθημα -που το είχε σίγουρο- ήθελε να διακόψει τις εξετάσεις.
2. αλλά και για τους ευσυνείδητους -ιδιαίτερα τους νέους- καθηγητές είναι πολύ οδυνηρή η εμπειρία της άδειας τάξης, τότε που θέλει να ολοκληρώσει την φιλότιμη προσπάθεια μιας χρονιάς. Τότε συνειδητοποιεί ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα του επιφυλάσσει μια πολύ επώδυνη ανταμοιβή για τους κόπους μιας χρονιάς: την ενσυνείδητη ή μη απόρριψη. Και καταλαβαίνει ότι ακόμα και την ηθική δικαίωση της προσπάθειάς του θα πρέπει να την αναζητήσει έξω απ' το σχολείο.
3.τέλος η ελληνική κοινωνία στο θέαμα των άδειων σχολικών τάξεων, που το αντιλαμβάνεται σαν την αποκορύφωση των τόσων δυσμενών σχολίων έχει ακούσει για τη δημόσια εκπαίδευση, απογοητεύεται ακόμα περισσότερο και αμβλύνεται η όποια διάθεσής της για μια προσπάθεια ανόρθωσης της κοινωνίας μας με μοχλό την παιδεία.