H εργασία έχει ήδη εκδοθεί και διατίθεται από το σχολείο δωρεάν σε όποιον τη ζητήσει ΠΡΟΛΟΓΟΣ της εργασίας μας Στα πλαίσια των Προγραμμάτων της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του σχολείου μας, η ομάδα μας αποφάσισε να ασχοληθεί με την πορεία της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο μέσα απ’ τα αρχεία του σχολείου κατά κύριο λόγο αλλά και από άλλες πηγές. Οι λόγοι που μας οδήγησαν σ’ αυτήν την επιλογή είναι πολλοί και αναφέρουμε τους κυριότερους γιατί η γνώση τους θα τοποθετήσει και την περιοδική παρουσίαση της προσπάθειάς μας στη σωστή βάση. Νομίζουμε ότι ένα από τα προσφιλέστερα χόμπυ των ανθρώπων είναι και η ενασχόληση τους με το παρελθόν, με τις ρίζες τους, επειδή έτσι ανατροφοδοτούνται με δύναμη για να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες του σήμερα και τους φόβους του άγνωστου αύριο. Έτσι βλέπουμε να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια λαογραφικές συλλογές, να ανασύρονται από τα μπαούλα παραδοσιακές φορεσιές, να αναζητούνται παλιές συνταγές, να ακούγονται με περισσή ευχαρίστηση παλιοί σκοποί. Αλλά και μια παλιά φωτογραφία, δικιά μας ή των παππούδων μας, ένα παλιό σχολικό βιβλίο μας, μια ιστορία απ’ τα περασμένα κατάλληλα δοσμένη, μας συγκινούν και μας συνεπαίρνουν. Να λοιπόν το πρώτο κίνητρο. Η σημερινή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ήταν ακόμα ένα κριτήριο επιλογής του θέματός μας. Γιατί για να κατανοήσεις μια καινοτομία και να την αποδεχθείς ή να την απορρίψεις, χρειάζεσαι να γνωρίζεις τα δεδομένα του σήμερα και τις ανάγκες του μέλλοντος αλλά απαραίτητα χρειάζεσαι και τις εμπειρίες του παρελθόντος. Δεν θα πρέπει όμως να παραλείψουμε και την καθαρά –στενά, θα λέγαμε- παιδαγωγική-εκπαιδευτική συνιστώσα. Η απ’ ευθείας ενασχόληση με τις αρχειακές πηγές σε σχέση και με την διδασκαλία του μαθήματος “Ιστορία από τις πηγές” μας μαθαίνει πώς μάθαμε όσα ξέρουμε και μας καθοδηγεί στο να μάθουμε να μαθαίνουμε. Τέλος προσδοκούμε μέσα από την δουλειά μας αυτή να προκύψει εναργέστερα η δημογραφική συρρίκνωση της περιοχής μας μήπως και …φιλοτιμηθούν οι αρμόδιοι. Η προσπάθεια μας αυτή δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον στην παρουσίασή της, χωρίς την εξαιρετική προσφορά ενός ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκ. Υπολογιστή ( με εκτυπωτή, scanner και modem) από την συμπολίτισσα μας κ. Ιωάννα Γουρδομιχάλη-Κανδύλη, την οποία και ευχαριστούμε θερμότατα. Σταχυολογήσαμε... Από το πρώτο (1) τεύχος μας Οι πρώτες πηγές Ο “Γενικός έλεγχος του Ημιγυμνασίου (Ελληνικού Σχολείου) Πολιχνίτου” με αρχή το σχολικό έτος1914-15 και το “Βιβλίον Πιστοποιητικών Σπουδής του Ημιγυμνασίου (Ελληνικού Σχολείου) Πολιχνίτου” με αρχή το σχολικό έτος 1915-16 είναι οι πιο παλιές πηγές που βρήκαμε στο αρχείο του Σχολείου μας. Δυστυχώς δεν βρέθηκε κανένα άλλο στοιχείο (βιβλία πρακτικών, ταμείου κ.λ.π.) της εποχής αυτής. Οι πρώτοι δάσκαλοι Οι πρώτοι δάσκαλοι που βρίσκουμε στα αρχεία μας είναι ο Παναγιώτης Κουτρής που υπογράφει σαν Διευθυντής αλλά και σαν Σχολάρχης και ο Ιωάννης Αντωνιάδης που υπογράφει σαν Ελληνοδιδάσκαλος. Αυτοί οι δύο είναι οι μόνοι που υπάρχουν σ’ όλη την περίοδο του Ελληνικού Σχολείου δηλαδή μέχρι το σχολικό έτος 1917-18. Οι πρώτες μαθήτριες Στη πρώτη τάξη έχουμε δύο μαθήτριες κατά το σχολικό έτος 1914-15. Την Κεχαγιά Αμαλία και την Κουτζαμανή Όλγα. Η πρώτη “απεσύρθη” στις 27 Μαϊου ενώ η δεύτερη, κόρη δασκάλου προάχθηκε. Στη δευτέρα τάξη έχουμε τρία κορίτσια τις : Ιατρού Αθανασία, Κακάμπουρα Χρυσοθέα και Παναγιωτάκη Αικατερίνη που απελύθησαν όλες. Δηλαδή βλέπουμε σε συνολικό αριθμό μαθητών 60 να υπάρχουν πέντε κορίτσια, αριθμός καθόλου ευκαταφρόνητος νομίζουμε για την εποχή την οποία μελετάμε. Νομίζουμε ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό της νοοτροπίας που επικρατούσε τότε. Οικονομική κατάσταση Η οικονομική κατάσταση των μαθητών αλλά και γενικότερα η οικονομική δραστηριότητα της εποχής φαίνονται από τα επαγγέλματα των πατεράδων των μαθητών του σχολείου. Επαγγέλματα άγνωστα σε μας που δηλώνουν πλήθος εργασιών που τώρα πια δεν γίνονται. Παρακάτω παρουσιάζομε τα επαγγέλματα όπως προκύπτουν από τον Γενικό Έλεγχο και η συχνότητά τους -με τη σειρά που εμφανίζονται- φαίνεται στο ιστόγραμμα που ακολουθεί. 1.Αλιεύς, 2.βαφεύς, 3.γεωργός, 4.λιθοτόμος, 5.κεραμεύς, 6.υφασματοπώλης, 7.εργατικός, 8.κτηματίας, 9.παντοπώλης 10.διδάσκαλος, 11.ιατρός, 12.διανομεύς, 13.έμπορος, 14.σαπωνοποιός, 15.κτίστης ,16. ανθρακεύς, 17.υπάλληλος, 18.καφεψός, 19.ξυλουργός, 20.καραγωγεύς, 21.γραμματεύς. Φυσικά υπήρχαν και ορφανοί και μάλιστα αρκετοί. Η Καταγωγή των μαθητών Τα τρία σχολικά έτη που μελετούμε, οι μαθητές του σχολείου προέρχονταν μόνο από τον Πολιχνίτο και τη Βρίσα. Μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μαθητές από τα άλλα γειτονικά χωριά, το Λισβόρι και τα Βασιλικά. Αντίθετα υπάρχουν μαθητές από τις Κυδωνίες και το Αδεμήσιον, για να μας θυμίζουν τη σχέση και την επικοινωνία της περιοχής μας με τα Μικρασιατικά παράλια. Παρατηρούμε όμως,ότι για το διάστημα αυτό, κορίτσια έχουμε μόνο από τον Πολιχνίτο, ενώ η πρώτη μαθήτρια από τη Βρίσα …εμφανίζεται μετά το1920. Από το πέμπτο (5) τεύχος μας Παρουσιάζουμε μια σύντομη ανακεφαλαίωση, με το κλείσιμο της πρώτης περιόδου, της πορείας της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο, όπως αυτή προκύπτει μέσα από τα αρχεία του σχολείου μας. Στην αρχή του αιώνα μας λειτουργούσε στον Πολιχνίτο σχολείο της Β’θμιας Εκπαίδευσης, με πιθανά ονόματα,Σχολαρχείον ή Σχολή Πολιχνίτου. Στην ονομασία αυτή καταλήγουμε βασικά από δυο πηγές, που διατηρήθηκαν εξαιτίας της υστέρησης που παρουσιάζει η χρήση ορισμένων όρων, σε σχέση με την κατάργηση του περιεχομένου τους, ιδιαίτερα αν οι όροι αυτοί είναι βαρύγδουποι. Έτσι ο Διευθυντής του Ημιγυμνασίου, το σχολικό έτος 1914-15 υπογράφει σαν “σχολάρχης”, ενώ στα πρακτικά του Εκκλησιαστικού συμβουλίου του Πολιχνίτου γίνεται αναφορά, το 1920, για την ανάγκη στέγασης της “Σχολής” Πολιχνίτου, σε αντίθεση με τα Δημοτικά που αναφέρονται σαν “Σχολεία Αρρένων και Θηλέων”. Με την απελευθέρωση το σχολείο ονομάζεται “Ελληνικόν” και σύντομα έχουμε μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που καταργεί το τριτάξιο αυτό σχολείο και το αντικαθιστά με το διτάξιο, “Ημιγυμνάσιον”, στο οποίο η εισαγωγή γινόταν σίγουρα με εισιτήριες εξετάσεις. Το 1937-38 είναι ένα σχολικό έτος κατά το οποίο αρχίζει να υλοποιείται μια καινούρια Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία αντικαθιστά το Ημιγυμνάσιο με το Αστικό Σχολείο. Πρόκειται, όπως θα δούμε για ένα διαφορετικό σχολείο και όχι απλή μετονομασία. Φυσικά σ’ όλη τη διάρκεια ζωής του Ημιγυμνασίου, σαν ζωντανός οργανισμός που είναι η Εκπαίδευση είχαμε πλήθος μικρομεταβολών. Αξίζει να σημειωθεί, μιας και αναφέραμε παραπάνω για σχολεία αρρένων και θηλέων ότι ο μικρός αριθμός των μαθητριών στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τότε, έδινε σ’ αυτές αλλά και στους συμμαθητές τους την χαρά να “συναναστρέφονται αλλήλους” στο σχολικό χώρο, σε αντίθεση τόσο με τα μικράκια του Δημοτικού που ήτανε χωρισμένα σε “άρρενα” και “θήλεα”, όσο και με τους συνομήλικους τους μαθητές των μεγαλύτερων πόλεων, που μέχρι και τη δεκαετία του 70 ήταν χωρισμένοι. Στην, εικοσιπέντε περίπου χρόνων, διάρκεια ζωής του το Ημιγυμνάσιο, δέχθηκε ένα μικρό σχετικά ποσοστό των νέων της περιοχής μας, στη συντριπτική τους πλειονότητα αγόρια, που συνέχισαν τη δύσκολη πορεία της μόρφωσης, είτε για να την ολοκληρώσουν είτε για να μεγαλώσουν ακόμα λίγο και να μπορέσουν να συνεχίσουν στα δύσβατα μονοπάτια που οδηγούσαν στο Πλωμάρι όπου πήγαιναν οι περισσότεροι, που σκόπευαν να σπουδάσουν, για να ολοκληρώσουν τη Β’θμια Εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι Μέχρι το 1935 διευθυντής του σχολείου είχαμε δει, στο προηγούμενο τεύχος μας, ότι ήταν ο Αθανάσιος Πενθερουδάκης. Τον διαδέχεται ο Δημοσθένης Σακελλαρίδης για μια τριετία και το 1939 διευθυντής είναι ο Ευστράτιος Κομνηνός, για να “κλείσει” τον “Γενικό Έλεγχο” και μαζί μ’αυτόν τον κύκλο ζωής του Ημιγυμνασίου ο Δημ. Παναγιωτόπουλος, την 1 Ιουλίου του 1940. Καλλιγραφία Νομίζουμε ότι αξίζει τον κόπο να παρουσιάσουμε ένα δείγμα της καλλιγραφικής δεινότητας του διευθυντή του σχολείου κατά το 1938-39 Ευστράτιου Κομνηνού. Αφήνουμε να το θαυμάσετε χωρίς σχόλια. Από το δέκατο (10) τεύχος μας Παρακολουθώντας την πορεία της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο βρισκόμαστε στα μέσα του αιώνα μας. Μισός αιώνας είναι αρκετός για μια ανακεφαλαίωση και για την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων. Στην Τουρκοκρατία είναι γνωστό ότι σ’ όλη τη χώρα τα σχολεία λειτουργούσαν με πρωτοβουλία της εκκλησίας και των τοπικών κοινοτήτων, μιας και δεν υπήρχε κεντρική διοίκηση και οργάνωση. Μετά τη συγκρότηση του Ελληνικού κράτους η πολιτεία ανέλαβε να οργανώσει τη παιδεία. Έτσι όταν το 12 απελευθερώθηκε το νησί μας υπήρχε ήδη το θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση της και εδώ. Είδαμε μάλιστα ότι αυτό το πλαίσιο συνεχώς τροποποιούνταν και έτσι περάσαμε από το “Ελληνικό” στο “Ημιγυμνάσιο” και στη συνέχεια στο “Αστικό” για να καταλήξουμε στο …Καποδιστριακό(!) “Παράρτημα”. Η πολιτεία κάθε τόσο έβγαζε νόμους και διατάγματα, οι επιθεωρητές έστελναν διαταγές και εγκυκλίους, αλλά το σχολείο δεν ζει μονάχα μ’ αυτά. Χρειάζεται χρήματα και φροντίδα. Όλα αυτά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας είδαμε να τα παρέχουν απλόχερα η Εκκλησία και (κάπως πιο σφιχτά) η Κοινότητα. Έτσι η σχολική εφορεία με εκπροσώπους των παραπάνω και τον Διευθυντή του σχολείου διαχειρίζονταν τα χρήματα των προσφορών και αυτά που πλήρωναν οι μαθητές με στόχο τη συνεχή βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας. Στη συνέχεια έμειναν μόνο οι εισφορές των μαθητών, οι οποίοι πληρώνοντας και τα εκπαιδευτικά τέλη που εισπράττονταν από το κράτος, στην ουσία κάλυπταν όλα τα έξοδα λειτουργίας του σχολείου (ακόμα και τους μισθούς των καθηγητών νομίζουμε). Τα σχολεία λοιπόν λειτουργούσαν σαν ιδιωτικά με το κράτος να περιορίζεται πότε σε σφιχτό και πότε σε ασφυκτικό έλεγχο του σχολείου. Μην ξεχνάμε ότι στα δύσκολα χρόνια της κατοχής το σχολείο έπρεπε να πληρώνει και τον …κλητήρα του κ. γενικού Επιθεωρητή. Όταν καταργήθηκε και η σχολική εφορεία με την κατάργηση της ανεξαρτησίας του σχολείου, όπως επισημάναμε και στο προηγούμενο τεύχος μας, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο κενό, που ήλθε να καλύψει η Επιτροπή και στη συνέχεια ο Σύλλογος των γονέων και των κηδεμόνων. Παρακολουθώντας μέσα από τα βιβλία της “Βιβλιοθήκης” και του “Υλικού” το τι προσέφεραν στο σχολείο οι γονείς σε βιβλία, χάρτες, έπιπλα και όργανα Φυσικής και Χημείας, εκπλαγήκαμε. Πλήθος οργάνων αυτής της εποχής χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα στο σχολικό μας εργαστήριο. Σήμερα η εκπαίδευση (στο χώρο του σχολείου) παρέχεται δωρεάν από την πολιτεία, αλλά παρά την άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου δεν ξέρουμε αν σήμερα οι γονείς έχουν τη διάθεση να προσφέρουν για τη μόρφωση των παιδιών τους όπως εκείνα τα χρόνια. … Απογειωνόμαστε Ύστερα από έξι χρόνια ζωής το τριτάξιο σχολείο του Πολιχνίτου αρχίζει να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Το σχολικό έτος 1952-53 βρίσκει το σχολείο με 4 τάξεις, ενώ σε δυο χρόνια, το 1954-55, λειτουργεί και η Πέμπτη για να ολοκληρωθεί σαν σχολείο από πλευράς τάξεων το σχ. έτος 1955-56 με τη λειτουργία και της έκτης τάξης. Ήταν νομίζουμε ένα πολύ μεγάλο βήμα για την ανάπτυξη της περιοχής μας διότι διευκολύνθηκε σε μεγάλο βαθμό η απόκτηση του απολυτηρίου του Γυμνασίου και επομένως και η συνέχιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε πολλά παιδιά των χωριών μας, ιδιαίτερα εκείνα – που ήταν και τα περισσότερα- των φτωχών οικογενειών. Το ποινολόγιο Οι κανονισμοί θεσπίζονται για να εφαρμόζονται. Γι’ αυτό λοιπόν και τον τρίτο χρόνο από τη θέσπιση των παραπάνω περιορισμών έχουμε και τις πρώτες καμπάνες εξαιτίας της παραβίασής των. Είχαμε αναρωτηθεί και σε άλλο τεύχος μας για το είδος των ποινών που επιβάλλονταν στα σχολεία και για το αν υπήρχαν και άλλες ποινές εκτός από το ξυλοφόρτωμα. Στις 27 του μηνός Οκτωβρίου 1955 ημέραν Πέμπτην και ώραν 10ην π.μ. έπεσε η πρώτη καμπάνα ύστερα από συνεδρίαση του Συλλόγου των διδασκόντων. Από εκεί και μετά τα πρακτικά είναι γεμάτα από ποινές και θα ασχοληθούμε εκτεταμένα και μ’ αυτές. Θα αναφέρουμε όμως μόνο τα αρχικά των “παρεκτρεπομένων”. Το πρακτικό όμως της πρώτης ποινής θα το παρουσιάσουμε χωρίς “λογοκρισία” ως ιστορική …πρωτιά των πρωταγωνιστών και ευελπιστούμε στην …μακροθυμία τους. Ο Σύλλογος λοιπόν των διδασκόντων την παραπάνω μέρα και ώρα: “…αποφασίζει ομόφωνα επιβάλλει 1)την ποινήν της τετραημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄ τάξεως Κακαβήν Ευστράτιον του Παναγιώτου διότι μετέβει εις τον κινηματογράφον και ωμίλησεν απρεπώς εις καθηγητήν. 2) την ποινήν της τριημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄ τάξεως Παπαγιαννέλλην Απόστολον του Προκοπίου και εις τον μαθητήν της Δ΄τάξεως Σεβαστόν Νικόλαον του Σπύρου διότι μετέβησαν εις τον κινηματογράφον και 3) την ποινήν της διημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄τάξεως Ζυγούκην Γεώργιον του Δημητρίου διότι ητάκτει κατά την ώραν της Γυμναστικής και ωμίλησεν απρεπώς εις καθηγητήν…” Την ίδια χρονιά έχουμε “διήμερον αποβολήν δι’ ανάρμοστον συμπεριφοράν εις τον Γ.Ε” και “οκταήμερον αποβολήν εις το Σ.Γ. διότι εξύβρισεν ενώπιον των μαθητών εντός της αιθούσης την καθηγήτριαν Παρδαλή Βαρβάραν” Ο ίδιος όμως αυτός μαθητής ήταν φαίνεται πολύ ζωηρός, διότι στην επόμενη σελίδα γράφεται “Πράξη 5η”. είναι άδεια η σελίδα και στο περιθώριο με μολύβι γράφεται: “αφορά 25ήμερον αποβολήν Σ.Γ. υπεβλήθη εις Γυμνάσιον” Φαίνεται ότι επειδή η ποινή ήταν μεγάλη έπρεπε να εγκριθεί από το Σύλλογο ή τη Διεύθυνση του κεντρικού σχολείου. Το ίδιο συμβαίνει και με την επόμενη πράξη η οποία και πάλι υποβλήθηκε στο Γυμνάσιο και αφορούσε “15ήμερον αποβολήν εις τον Κ.Χ.”. Στο τέλος της χρονιάς έρχεται και η ώρα του χαρακτηρισμού της διαγωγής. Δεκατριών μαθητών η διαγωγή χαρακτηρίζεται ως “κοσμία” –μεταξύ αυτών και ο αξέχαστος Βασίλης- και δυο μαθητών ως “καλή”. Ο πρώτος των πρώτων Οι αριστούχοι του σχολείου κατά το σχολικό έτος 1955-56 –εκτός των τελειοφοίτων Γ. Φεργαδιώτη και Δ. Ψαχνέλλη που ήδη αναφέραμε – ήταν οι εξής: ==================== Από την Α΄ τάξη: κανένας σε σύνολο 49 μαθ. Από τη Β΄ τάξη: Κεφάλα Μαριάνθη 18 κ 4/8 Σεβαστός Νικόλαος 18 κ 7/8 Από την Γ΄ τάξη: Γραγουδάς Ευάγγελ. 19κ4/9 Από την Δ΄ τάξη: Κανένας σε σύνολο 27 μαθ. Από την Ε΄ τάξη: Κανένας σε σύνολο 25 μαθ. Ο πρώτος των πρώτων λοιπόν ήταν ο Γραγουδάς Ευάγγελος και το παράδειγμα του (όπως και των άλλων) μας δείχνει ότι τότε οι αριστούχοι ήταν λίγοι αλλά ήταν και εξαιρετικοί. Ο κ. Γραγουδάς, απόφοιτος του σχολείου μας, είναι σήμερα Διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου του Χάρβαντ, στην Αμερική, πολλαπλά βραβευμένος για τις επιτυχείς έρευνές του. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η συνάντηση του πριν ένα χρόνο με τον παλιό του καθηγητή κ.Φ. Σιδερή κατά την τελετή ανακήρυξής του, ως επίτιμου διδάκτορα του Παν/μίου Αθηνών. Από το δέκατο πέμπτο (15) τεύχος μας Όπως είχαμε υποσχεθεί σε προηγούμενο τεύχος μας, είναι νομίζουμε χρήσιμο να ασχοληθούμε με τις συνθήκες λειτουργίας των σχολείων και ιδιαίτερα με τις συνθήκες εργασίας των καθηγητών διότι πιστεύουμε ότι η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας είναι στενά συνδεδεμένη με τις συνθήκες αυτές. Πιστεύουμε ότι κάποια πράγματα που ίσχυαν πριν από 3-4 δεκαετίες σήμερα φαίνονται εξωφρενικά αν και γνωρίζουμε ότι είναι πέρα για πέρα αληθινά. Ένα τμήμα με 25-30 μαθητές σήμερα είναι πολύ κουραστικό για το δάσκαλο και ελάχιστα αποδοτικό για το μαθητή. Τότε το συνηθισμένο τμήμα ήταν 50 μαθητών και σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνούσε τους 70. Ο καθηγητής είχε 27 ώρες υποχρεωτικής διδασκαλίας και υποχρεωτικά αν χρειάζονταν έπρεπε να αναλάμβανε και 10 ώρες υπερωρίας. Φυσικά το Σάββατο ήταν εργάσιμη μέρα. Όλες οι συνεδριάσεις του Συλλόγου έπρεπε να γίνονται τις απογευματινές ώρες και για κάποιο διάστημα τουλάχιστον βλέπουμε να καθορίζονται δυο μέρες για κάθε καθηγητή κατά τις οποίες έπρεπε να πηγαίνει το απόγευμα στο σχολείο για να κάνει κάποιες εξωδιδακτικές εργασίες. Αυτό φυσικά σήμαινε ότι ο καθηγητής έπρεπε να διαμένει στην έδρα του σχολείου και όχι να πηγαινοέρχεται. Η γραφική δουλειά του σχολείου ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη. Τα πρακτικά του σ υλλόγου μερικές φορές ήταν πολύ εκτεταμένα –και 10 σελίδες στο δικό μας ‘μικρό σχολείο’- ενώ βέβαια ελλείψει φωτοτυπικών μηχανημάτων όλα τα αντίγραφα γίνονταν στο χέρι. Τι να έλεγε και ο υπεύθυνος της μισθοδοσίας που ακόμα δεν κυκλοφορούσαν τα …κουμπιουτεράκια. Το σχολείο πραγματοποιούσε και άλλες εκδηλώσεις στις οποίες η συμμετοχή του καθηγητή ήταν και υποχρεωτική και κοπιαστική όπως θέατρα και οι γυμναστικές επιδείξεις. Ούτε η Κυριακή δεν ήταν μέρα …ραχατιού για τον καθηγητή διότι έπρεπε να συμμετέχει στον υποχρεωτικό κάθε Κυριακή (ή κάθε δεύτερη Κυριακή) εκκλησιασμό των μαθητών, πέρα απ’ την παρουσία καθηγητή στα κατηχητικά μαθήματα Αλλά ούτε τα απογεύματα και γενικά το χρόνο που ήταν εκτός σχολείου ησύχαζαν οι άνθρωποι δεδομένου ότι έπρεπε να αστυνομεύουν τους μαθητές, να δέχονται τις καταγγελίες των …καλοθελητών και γενικά να βρίσκονται σε εγρήγορση. Μήπως όμως το κλίμα στο χώρο της κύριας εργασίας, το σχολείο, ήταν υποφερτό; Το αντίθετο, διότι είχαν να αντιμετωπίσουν μαθητές οι οποίοι εξαιτίας της οικογενειακής και κοινωνικής καταπίεσης και μη έχοντας πώς αλλιώς να εκτονωθούν, στο χώρο του σχολείου προσπαθούσαν να τα κάνουν όλα. Και γενικά το πολιτιστικό επίπεδο ήταν χαμηλότερο και οι …χοντράδες περισσότερες. Ας αφήσουμε τελευταίο τον διευθυντή που ασκώντας πραγματική εξουσία μερικές φορές προέκυπτε αληθινός καταπιεστής καθηγητών και μαθητών. Βέβαια τότε ήταν δυσκολότερες οι συνθήκες εργασίας όλων των εργαζόμενων και η βελτίωση είναι κινητήριος στόχος και μοχλός όλων των ανθρώπων, αλλά και ένα φλας μπάκ είναι χρήσιμο τουλάχιστον για τη σωστή αξιολόγηση των δικών μας δασκάλων Οι μισθοί των δασκάλων και άλλα. Ο Δ.Παναγιωτόπουλος το 1961 δυο χρόνια πριν την αποχώρησή του από την υπηρεσία, αλλά και ο Ε. Συκάς, έπαιρναν καθαρά 4000 παρά 44 δραχμές. Δηλαδή με βάση το ότι ένα δολάριο είχε 30 δραχμές έπαιρναν 133 δολάρια. Σήμερα τα 133 δολάρια ισοδυναμούν με 40.000 δραχμές. Οι καθηγητές (Σιδερής, Ιατρέλλης) που δεν ήταν και νεοδιόριστοι έπαιρναν καθαρά 2500 δραχμές τον μήνα δηλαδή με βάση το δολάριο 25.000 σημερινές δραχμές. Λεφτά με το τσουβάλι δηλαδή. Το 1964 όμως ο Ε. Συκάς που εξακολουθούσε να είναι στην υπηρεσία έπαιρνε 5657 δραχμές το μήνα δηλαδή είχε πάρει αύξηση περίπου 43%. Ο Διευθυντής με τις πολλές ποινές, Ευστράτιος Βαμβουρέλλης, με τους τελειόφοιτους του Λυκείου Πολιχνίτου το 1967 Το κουτσομπουλιό και …ο Μεγαλέξανδρος Στις συνεδριάσεις του Συλλόγου των καθηγητών του Λυκείου βλέπουμε δυο φορές σαν θέμα της συνεδρίασης :η απαγόρευση της διαρροής των αποφάσεων των συνεδριάσεων. Και φυσικά επειδή η τελική απόφαση δεν είναι μυστική εννοείται η απαγόρευση διαρροής της συζήτησης που προηγείται της απόφασης. Ποιος είπε τι, ποιος ήταν ο καλός και ποιος ο κακός. Το πρόβλημα πρέπει να ήταν έντονο για να το βλέπουμε να συζητιέται ξανά και ξανά. Αλλά μήπως σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα! Πάντα υπήρχαν στον κόσμο οι “κακοί” και οι “καλοί” και ο κόσμος δεν αλλάζει με συνεδριάσεις και αποφάσεις. Το άγαλμα του Mεγάλου Αλεξάνδρου στη Θεσσαλονίκηπου στολίζει την παραλία της πόλης έγινε και με χρήματα που μάζεψαν οι μαθητές των σχολείων της χώρας άρα και του Πολιχνίτου. Είναι οι …εθελοντικές προσφορές ύστερα από πιεστικές εγκυκλίους των αρμοδίων. Έρωτας ήταν η αιτία, αλλά όχι πάντα Αναφέραμε και παραπάνω ότι εξαιτίας της κοινωνικής και οικογενειακής καταπίεσης των μαθητών το σχολείο γινόταν ο χώρος όπου οι μαθητές εκτονώνονταν ποικιλότροπα. Φυσικά όχι μόνο στο σχολείο. Συναντήσαμε λοιπόν περιπτώσεις επιβολής ποινών και μάλιστα αυστηρών που σαν αιτία είχαν τον …έρωτα. Παρουσιάζουμε τις ποινές και το σκεπτικό των αποφάσεων γιατί νομίζουμε ότι αναδεικνύουν ανάγλυφα ένα κλίμα που σήμερα φαντάζει παράξενο . Στις 20-4-64 τιμωρούνται ο Ν.Ε. και η Κ.Φ. με οχτώ μέρες αποβολή διότι “ευρίσκονται εις ερωτικάς σχέσεις” και η καθαρίστρια “συνέλαβεν αυτούς κατά μόνας εις μίαν των αιθουσών” Επίσης την ίδια μέρα χαρακτηρίζει “κακήν” την διαγωγή της μαθήτριας Ε.Σ. “διότι κατά τον χρόνον λειτουργίας του σχολείου απήχθη εκουσίως υπό του εραστού της τραπείσα προς άγνωστον κατεύθυνσιν και εκθέσασα βαρύτατα το γόητρον του σχολείου” Στις 20 Οκτωβρίου 1965 έχουμε μια οχταήμερη για την μαθήτρια Σ.Μ. και μια τετραήμερη για την Κ.Ει. διότι ο επιστάτης την πρώτη “συνέλαβεν, εις εξωκκλήσιον του Πολιχνίτου, εις ερωτικήν περίπτυξιν μετά του αποφοίτου του Λυκείου Πολιχνίτου Ι.Σ.” ενώ η δεύτερη “συμπαρίστατο μάλλον και συνεβοήθει την προηγουμένην εις την διάπραξιν του ατοπήματος”. Τον Φεβρουάριο του 66 η μαθήτρια της Β΄ τάξεως του Λυκείου Α.Α. σε ένα πρόχειρο διαγώνισμα κάποιου μαθήματος έγινε αντιληπτή από τον καθηγητή κ. … ότι “αντέγραφε εκ μονοφύλλου, το οποίον είχεν αποκρύψει υπό τα ενδύματά της. Όταν δε ο κ. … επλησίαζε αύτη εταράχθη και προσεπάθει να ωθήση τούτο εντός των εσωρούχων της … διεμαρτύρετο δε, ανασηκώσασα τα ενδύματά της και λέγουσα: ‘εγώ δεν εντρέπομαι, ορίστε ερευνήστε με, δεν έχω τίποτε’…” Το μονόφυλλον μεν δεν ευρέθη, η “τεσσάρα” όμως … έπεσε. Έχουμε και μια “οχτάρα” στη μαθήτρια Κ.Α. η οποία “επεδείξατο συμπεριφοράν όλως ανοίκειον και υβριστικήν προς διδάσκοντα … απευθύνασα εις τούτον μεταξύ άλλων και τους εξής λόγους: ‘εάν δεν μπορείς να επιβληθής να πας να γίνεις καλόγηρος!…” Τιμωρούνται αρκετοί μαθητές, άλλος γιατί “εβλασφήμησεν εις βάρος καθηγητού κατά την ώρα του μαθήματος”, άλλος γιατί επέδειξε “απρεπήν συμπεριφοράν προς καθηγήτριαν” και άλλοι “εμπαίξαντες τον επιστάτην”. Αυτά όμως είναι πταίσματα ¶λλο να πεις μια κουβέντα και άλλο να γράψεις πάνω στο γραπτό σου “σας χ… όλους επάνω στ’ αυτιά”, όπως έκανε ο Κ.Χ. το 1964 και εισέπραξε διαγωγή “καλήν”. Το ξανατονίζουμε ότι η ατμόσφαιρα σήμερα στο σχολείο μας είναι τελείως διαφορετική –χωρίς να είναι ιδανική. Από το εικοστό (20) και τελευταίο τεύχος μας Ολοκληρώνουμε σήμερα την προσπάθεια μας, η οποία ξεκίνησε, με ξεκάθαρα χαμηλότερους στόχους, σαν μια δραστηριότητα της Περιβαλλοντικής Ομάδας του σχολείου μας. Όταν ξεκινούσαμε, αμέσως μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, ούτε εμείς πιστεύαμε ότι θα καταφέρναμε να εκδώσουμε είκοσι (και ένα έκτακτο) τεύχη του ενημερωτικού μας. Η αλήθεια είναι ότι όσο προχωρούσε η δουλειά τόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον βρίσκαμε σ’ αυτό που κάναμε. Τώρα δε που τελειώσαμε είμαστε σίγουροι ότι υπήρχαν και άλλες πτυχές αυτής της Ιστορίας που μπορούσαμε να φωτίσουμε, δεδομένου ότι η προσπάθειά μας ήταν να δούμε πολυπρισματικά, μέσα από τα αρχεία μας, την υπόθεση της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο. Ένα από αυτά που είχαμε κατά νου να κάνουμε, ύστερα και από δική σας υπόδειξη, -και δεν το καταφέραμε- ήταν να εμπλουτίσουμε την ιστόρηση με μαρτυρίες ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν στα θρανία και στον πίνακα. Νομίζουμε ότι αυτό θα προσέθετε ζωντάνια και αντικειμενικότητα στην όλη υπόθεση. Η διάθεσή μας όμως να ξεκινήσουμε αυτές τις μαρτυρίες από τα παλιά και να προσεγγίζουμε το σήμερα δεν καρποφόρησε και έτσι στο τέλος και εξαιτίας της έλλειψης χρόνου ναυάγησε η όλη υπόθεση. Ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν και η τακτοποίηση του αρχείου του σχολείου. Όποιες επί μέρους προσπάθειες και να είχαν γίνει η κατάσταση στο αρχείο, όπως και στα αρχεία των περισσότερων υπηρεσιών νομίζουμε, ήταν τέτοια ώστε ούτε να γνωρίζει κανείς τι περιέχει μπορούσε, ούτε πολύ περισσότερο να βρει κάτι που ζητούσε παρά μονάχα αν είχε πολλά χρόνια στο σχολείο και …είχε και ανησυχίες. Το πρόβλημα αυτό γινόταν σε όλους μας αντιληπτό ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, τις μέρες που ανοίγαμε μόνοι το σχολείο. Σήμερα νομίζουμε ότι ο χώρος , με την καταγραφή και την αρίθμηση των βιβλίων του αρχείου, την ταξινόμηση του υπόλοιπου υλικού και την τοποθέτηση ενδεικτικών πινακίδων έγινε πιο φιλικός και το αρχείο προσπελάσιμο. Η λεβεντιά Έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στο πηλίκιο που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε οι μαθητές του Γυμνασίου. Δεν είχαμε όμως την ευκαιρία να σας το παρουσιάσουμε από κοντά. Αυτή την ευκαιρία μας την έδωσε το αποδεικτικό μεταγραφής ενός μαθητή από το Γυμνάσιο Ζακύνθου. Μπορούν λοιπόν όσοι δεν το ήξεραν να το καμαρώσουν (το πηλίκιο). Εμείς πάντως καμαρώνουμε το βλέμμα και την λεβεντιά του που πηγάζει απ’ αυτό. Και γι’ αυτό του "σφίγγουμε το χέρι." Το παλιό κτήριο του Γυμνασίου . Κλείνοντας την ιστόρησή μας θεωρούμε σωστό να αναφέρουμε μερικά στοιχεία που βρήκαμε σχετικά με την επέκταση του παλιού Γυμνασίου. Το κτίριο αυτό ανήκε στο Δημόσιο –στην εταιρία διαχείρισης Ανταλλάξιμης περιουσίας- και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων πλήρωνε ενοίκιο για την χρήση του από το σχολείο. Όταν μάλιστα με πρωτοβουλία του Συλλόγου και –δευτερευόντως –του Δήμου έγινε η επέκταση του, έγιναν συντονισμένες ενέργειες να παραχωρηθεί το κτήριο στον Δήμο γιατί αλλιώς θα πλήρωναν ενοίκιο και για τις αίθουσες …που οι ίδιοι είχαν ανοικοδομήσει. Για την επέκταση του κτηρίου, που εγκαινιάστηκε στις 19-10-1958, γίνονταν πολύ μεγάλες προσπάθειες για να βρεθούν χρήματα και φυσικά και στην περίπτωση αυτή η ιδιωτική συνεισφορά έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο. Εντοπίσαμε τους εξής δωρητές: 1.Ε. Λεοντής Ομογενής από την Αμερική στην χήρα του οποίου στο ευχαριστήριο που έστειλε ο Σύλλογος των γονέων μεταξύ άλλων αναφέρει: “…Η χειρονομία του αποτελεί το καλύτερον και ευγενέστερον άρωμα της μνήμης του και μία ανεκτίμητη υπηρεσία εις την νεολαίαν της γενέτειράς του” 2.Σύλλογος ¨ο ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΣ” της Αθήνας 3.Τσάμης Θεοδόσης και Σέρρα (στη μνήμη του θείου τους Κωνσταντίνου) 4.Ε. Πανσεληνάς 5.Χ. Σπυρέλλης 6.Σ. Κατάκος 7.Κ. Δεληγιάννης 8.Τ. Ματαράγκας 9.Χ. Μιχαηλίδης 10.Ε. Σουρλάγκας 11.Π. Παναγιωτάκης 12.Χ. Ιατρέλλης 13.Δ. Μοιρασγεντής 14.Παν. Παρασκευόπουλος 15.Παρ. Παρ/πουλος. Στην προσπάθεια που γινόταν ήρθε αρωγός και η Εκκλησία, αλλά από το έγγραφο της προσφοράς της φαίνεται ότι δεν υπήρχαν αρμονικές σχέσεις με τον Δήμο ή μάλλον δεν υπήρχε εμπιστοσύνη στις εξαγγελίες του Δήμου. Προσέφερε λοιπόν η Εκκλησία για την επέκταση του διδακτηρίου το ποσό που δικαιούταν από τη λειτουργία του Δημοτικού Ελαιοτριβείου για δυο ελαιοκομικές περιόδους αλλά με την προϋπόθεση να δώσει και ο Δήμος το ποσό των 20.000 δραχμών που είχε εγγράψει στον Προϋπολογισμό του για τον σκοπό αυτό. Τέλος χρήματα συγκεντρώνονταν και με λαχειοφόρους αγορές στις χοροεσπερίδες που διοργάνωνε ο Σύλλογος, στο κινηματοθέατρο. “Οασις” … αλλά με άδεια της εφορείας, με συγκεκριμένα αριθμό λαχνών που θα διατίθενταν όλοι μέσα στην αίθουσα του χορού και όχι έξω και χίλιους δυο άλλους όρους.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της εργασίας μας
Στα πλαίσια των Προγραμμάτων της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του σχολείου μας, η ομάδα μας αποφάσισε να ασχοληθεί με την πορεία της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο μέσα απ’ τα αρχεία του σχολείου κατά κύριο λόγο αλλά και από άλλες πηγές.
Οι λόγοι που μας οδήγησαν σ’ αυτήν την επιλογή είναι πολλοί και αναφέρουμε τους κυριότερους γιατί η γνώση τους θα τοποθετήσει και την περιοδική παρουσίαση της προσπάθειάς μας στη σωστή βάση.
Νομίζουμε ότι ένα από τα προσφιλέστερα χόμπυ των ανθρώπων είναι και η ενασχόληση τους με το παρελθόν, με τις ρίζες τους, επειδή έτσι ανατροφοδοτούνται με δύναμη για να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες του σήμερα και τους φόβους του άγνωστου αύριο. Έτσι βλέπουμε να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια λαογραφικές συλλογές, να ανασύρονται από τα μπαούλα παραδοσιακές φορεσιές, να αναζητούνται παλιές συνταγές, να ακούγονται με περισσή ευχαρίστηση παλιοί σκοποί. Αλλά και μια παλιά φωτογραφία, δικιά μας ή των παππούδων μας, ένα παλιό σχολικό βιβλίο μας, μια ιστορία απ’ τα περασμένα κατάλληλα δοσμένη, μας συγκινούν και μας συνεπαίρνουν. Να λοιπόν το πρώτο κίνητρο.
Η σημερινή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ήταν ακόμα ένα κριτήριο επιλογής του θέματός μας. Γιατί για να κατανοήσεις μια καινοτομία και να την αποδεχθείς ή να την απορρίψεις, χρειάζεσαι να γνωρίζεις τα δεδομένα του σήμερα και τις ανάγκες του μέλλοντος αλλά απαραίτητα χρειάζεσαι και τις εμπειρίες του παρελθόντος.
Δεν θα πρέπει όμως να παραλείψουμε και την καθαρά –στενά, θα λέγαμε- παιδαγωγική-εκπαιδευτική συνιστώσα. Η απ’ ευθείας ενασχόληση με τις αρχειακές πηγές σε σχέση και με την διδασκαλία του μαθήματος “Ιστορία από τις πηγές” μας μαθαίνει πώς μάθαμε όσα ξέρουμε και μας καθοδηγεί στο να μάθουμε να μαθαίνουμε.
Τέλος προσδοκούμε μέσα από την δουλειά μας αυτή να προκύψει εναργέστερα η δημογραφική συρρίκνωση της περιοχής μας μήπως και …φιλοτιμηθούν οι αρμόδιοι.
Η προσπάθεια μας αυτή δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον στην παρουσίασή της, χωρίς την εξαιρετική προσφορά ενός ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκ. Υπολογιστή ( με εκτυπωτή, scanner και modem) από την συμπολίτισσα μας κ. Ιωάννα Γουρδομιχάλη-Κανδύλη, την οποία και ευχαριστούμε θερμότατα.
Σταχυολογήσαμε...
Από το πρώτο (1) τεύχος μας
Οι πρώτες πηγές
Ο “Γενικός έλεγχος του Ημιγυμνασίου (Ελληνικού Σχολείου) Πολιχνίτου” με αρχή το σχολικό έτος1914-15 και το “Βιβλίον Πιστοποιητικών Σπουδής του Ημιγυμνασίου (Ελληνικού Σχολείου) Πολιχνίτου” με αρχή το σχολικό έτος 1915-16 είναι οι πιο παλιές πηγές που βρήκαμε στο αρχείο του Σχολείου μας.
Δυστυχώς δεν βρέθηκε κανένα άλλο στοιχείο (βιβλία πρακτικών, ταμείου κ.λ.π.) της εποχής αυτής.
Οι πρώτοι δάσκαλοι
Οι πρώτοι δάσκαλοι που βρίσκουμε στα αρχεία μας είναι ο Παναγιώτης Κουτρής που υπογράφει σαν Διευθυντής αλλά και σαν Σχολάρχης και ο Ιωάννης Αντωνιάδης που υπογράφει σαν Ελληνοδιδάσκαλος. Αυτοί οι δύο είναι οι μόνοι που υπάρχουν σ’ όλη την περίοδο του Ελληνικού Σχολείου δηλαδή μέχρι το σχολικό έτος 1917-18.
Οι πρώτες μαθήτριες
Στη πρώτη τάξη έχουμε δύο μαθήτριες κατά το σχολικό έτος 1914-15. Την Κεχαγιά Αμαλία και την Κουτζαμανή Όλγα. Η πρώτη “απεσύρθη” στις 27 Μαϊου ενώ η δεύτερη, κόρη δασκάλου προάχθηκε. Στη δευτέρα τάξη έχουμε τρία κορίτσια τις : Ιατρού Αθανασία, Κακάμπουρα Χρυσοθέα και Παναγιωτάκη Αικατερίνη που απελύθησαν όλες. Δηλαδή βλέπουμε σε συνολικό αριθμό μαθητών 60 να υπάρχουν πέντε κορίτσια, αριθμός καθόλου ευκαταφρόνητος νομίζουμε για την εποχή την οποία μελετάμε. Νομίζουμε ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό της νοοτροπίας που επικρατούσε τότε.
Οικονομική κατάσταση
Η οικονομική κατάσταση των μαθητών αλλά και γενικότερα η οικονομική δραστηριότητα της εποχής φαίνονται από τα επαγγέλματα των πατεράδων των μαθητών του σχολείου. Επαγγέλματα άγνωστα σε μας που δηλώνουν πλήθος εργασιών που τώρα πια δεν γίνονται. Παρακάτω παρουσιάζομε τα επαγγέλματα όπως προκύπτουν από τον Γενικό Έλεγχο και η συχνότητά τους -με τη σειρά που εμφανίζονται- φαίνεται στο ιστόγραμμα που ακολουθεί.
1.Αλιεύς, 2.βαφεύς, 3.γεωργός, 4.λιθοτόμος, 5.κεραμεύς, 6.υφασματοπώλης, 7.εργατικός, 8.κτηματίας, 9.παντοπώλης 10.διδάσκαλος, 11.ιατρός, 12.διανομεύς, 13.έμπορος, 14.σαπωνοποιός, 15.κτίστης ,16. ανθρακεύς, 17.υπάλληλος, 18.καφεψός, 19.ξυλουργός, 20.καραγωγεύς, 21.γραμματεύς. Φυσικά υπήρχαν και ορφανοί και μάλιστα αρκετοί.
Η Καταγωγή των μαθητών
Τα τρία σχολικά έτη που μελετούμε, οι μαθητές του σχολείου προέρχονταν μόνο από τον Πολιχνίτο και τη Βρίσα. Μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μαθητές από τα άλλα γειτονικά χωριά, το Λισβόρι και τα Βασιλικά. Αντίθετα υπάρχουν μαθητές από τις Κυδωνίες και το Αδεμήσιον, για να μας θυμίζουν τη σχέση και την επικοινωνία της περιοχής μας με τα Μικρασιατικά παράλια. Παρατηρούμε όμως,ότι για το διάστημα αυτό, κορίτσια έχουμε μόνο από τον Πολιχνίτο, ενώ η πρώτη μαθήτρια από τη Βρίσα …εμφανίζεται μετά το1920.
Από το πέμπτο (5) τεύχος μας
Παρουσιάζουμε μια σύντομη ανακεφαλαίωση, με το κλείσιμο της πρώτης περιόδου, της πορείας της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο, όπως αυτή προκύπτει μέσα από τα αρχεία του σχολείου μας.
Στην αρχή του αιώνα μας λειτουργούσε στον Πολιχνίτο σχολείο της Β’θμιας Εκπαίδευσης, με πιθανά ονόματα,Σχολαρχείον ή Σχολή Πολιχνίτου. Στην ονομασία αυτή καταλήγουμε βασικά από δυο πηγές, που διατηρήθηκαν εξαιτίας της υστέρησης που παρουσιάζει η χρήση ορισμένων όρων, σε σχέση με την κατάργηση του περιεχομένου τους, ιδιαίτερα αν οι όροι αυτοί είναι βαρύγδουποι. Έτσι ο Διευθυντής του Ημιγυμνασίου, το σχολικό έτος 1914-15 υπογράφει σαν “σχολάρχης”, ενώ στα πρακτικά του Εκκλησιαστικού συμβουλίου του Πολιχνίτου γίνεται αναφορά, το 1920, για την ανάγκη στέγασης της “Σχολής” Πολιχνίτου, σε αντίθεση με τα Δημοτικά που αναφέρονται σαν “Σχολεία Αρρένων και Θηλέων”. Με την απελευθέρωση το σχολείο ονομάζεται “Ελληνικόν” και σύντομα έχουμε μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που καταργεί το τριτάξιο αυτό σχολείο και το αντικαθιστά με το διτάξιο, “Ημιγυμνάσιον”, στο οποίο η εισαγωγή γινόταν σίγουρα με εισιτήριες εξετάσεις. Το 1937-38 είναι ένα σχολικό έτος κατά το οποίο αρχίζει να υλοποιείται μια καινούρια Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία αντικαθιστά το Ημιγυμνάσιο με το Αστικό Σχολείο. Πρόκειται, όπως θα δούμε για ένα διαφορετικό σχολείο και όχι απλή μετονομασία. Φυσικά σ’ όλη τη διάρκεια ζωής του Ημιγυμνασίου, σαν ζωντανός οργανισμός που είναι η Εκπαίδευση είχαμε πλήθος μικρομεταβολών. Αξίζει να σημειωθεί, μιας και αναφέραμε παραπάνω για σχολεία αρρένων και θηλέων ότι ο μικρός αριθμός των μαθητριών στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τότε, έδινε σ’ αυτές αλλά και στους συμμαθητές τους την χαρά να “συναναστρέφονται αλλήλους” στο σχολικό χώρο, σε αντίθεση τόσο με τα μικράκια του Δημοτικού που ήτανε χωρισμένα σε “άρρενα” και “θήλεα”, όσο και με τους συνομήλικους τους μαθητές των μεγαλύτερων πόλεων, που μέχρι και τη δεκαετία του 70 ήταν χωρισμένοι. Στην, εικοσιπέντε περίπου χρόνων, διάρκεια ζωής του το Ημιγυμνάσιο, δέχθηκε ένα μικρό σχετικά ποσοστό των νέων της περιοχής μας, στη συντριπτική τους πλειονότητα αγόρια, που συνέχισαν τη δύσκολη πορεία της μόρφωσης, είτε για να την ολοκληρώσουν είτε για να μεγαλώσουν ακόμα λίγο και να μπορέσουν να συνεχίσουν στα δύσβατα μονοπάτια που οδηγούσαν στο Πλωμάρι όπου πήγαιναν οι περισσότεροι, που σκόπευαν να σπουδάσουν, για να ολοκληρώσουν τη Β’θμια Εκπαίδευση.
Οι δάσκαλοι
Μέχρι το 1935 διευθυντής του σχολείου είχαμε δει, στο προηγούμενο τεύχος μας, ότι ήταν ο Αθανάσιος Πενθερουδάκης. Τον διαδέχεται ο Δημοσθένης Σακελλαρίδης για μια τριετία και το 1939 διευθυντής είναι ο Ευστράτιος Κομνηνός, για να “κλείσει” τον “Γενικό Έλεγχο” και μαζί μ’αυτόν τον κύκλο ζωής του Ημιγυμνασίου ο Δημ. Παναγιωτόπουλος, την 1 Ιουλίου του 1940.
Καλλιγραφία
Νομίζουμε ότι αξίζει τον κόπο να παρουσιάσουμε ένα δείγμα της καλλιγραφικής δεινότητας του διευθυντή του σχολείου κατά το 1938-39 Ευστράτιου Κομνηνού.
Αφήνουμε να το θαυμάσετε χωρίς σχόλια.
Από το δέκατο (10) τεύχος μας
Παρακολουθώντας την πορεία της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο βρισκόμαστε στα μέσα του αιώνα μας. Μισός αιώνας είναι αρκετός για μια ανακεφαλαίωση και για την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων.
Στην Τουρκοκρατία είναι γνωστό ότι σ’ όλη τη χώρα τα σχολεία λειτουργούσαν με πρωτοβουλία της εκκλησίας και των τοπικών κοινοτήτων, μιας και δεν υπήρχε κεντρική διοίκηση και οργάνωση. Μετά τη συγκρότηση του Ελληνικού κράτους η πολιτεία ανέλαβε να οργανώσει τη παιδεία. Έτσι όταν το 12 απελευθερώθηκε το νησί μας υπήρχε ήδη το θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση της και εδώ. Είδαμε μάλιστα ότι αυτό το πλαίσιο συνεχώς τροποποιούνταν και έτσι περάσαμε από το “Ελληνικό” στο “Ημιγυμνάσιο” και στη συνέχεια στο “Αστικό” για να καταλήξουμε στο …Καποδιστριακό(!) “Παράρτημα”. Η πολιτεία κάθε τόσο έβγαζε νόμους και διατάγματα, οι επιθεωρητές έστελναν διαταγές και εγκυκλίους, αλλά το σχολείο δεν ζει μονάχα μ’ αυτά. Χρειάζεται χρήματα και φροντίδα. Όλα αυτά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας είδαμε να τα παρέχουν απλόχερα η Εκκλησία και (κάπως πιο σφιχτά) η Κοινότητα. Έτσι η σχολική εφορεία με εκπροσώπους των παραπάνω και τον Διευθυντή του σχολείου διαχειρίζονταν τα χρήματα των προσφορών και αυτά που πλήρωναν οι μαθητές με στόχο τη συνεχή βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας. Στη συνέχεια έμειναν μόνο οι εισφορές των μαθητών, οι οποίοι πληρώνοντας και τα εκπαιδευτικά τέλη που εισπράττονταν από το κράτος, στην ουσία κάλυπταν όλα τα έξοδα λειτουργίας του σχολείου (ακόμα και τους μισθούς των καθηγητών νομίζουμε). Τα σχολεία λοιπόν λειτουργούσαν σαν ιδιωτικά με το κράτος να περιορίζεται πότε σε σφιχτό και πότε σε ασφυκτικό έλεγχο του σχολείου. Μην ξεχνάμε ότι στα δύσκολα χρόνια της κατοχής το σχολείο έπρεπε να πληρώνει και τον …κλητήρα του κ. γενικού Επιθεωρητή. Όταν καταργήθηκε και η σχολική εφορεία με την κατάργηση της ανεξαρτησίας του σχολείου, όπως επισημάναμε και στο προηγούμενο τεύχος μας, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο κενό, που ήλθε να καλύψει η Επιτροπή και στη συνέχεια ο Σύλλογος των γονέων και των κηδεμόνων. Παρακολουθώντας μέσα από τα βιβλία της “Βιβλιοθήκης” και του “Υλικού” το τι προσέφεραν στο σχολείο οι γονείς σε βιβλία, χάρτες, έπιπλα και όργανα Φυσικής και Χημείας, εκπλαγήκαμε. Πλήθος οργάνων αυτής της εποχής χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα στο σχολικό μας εργαστήριο. Σήμερα η εκπαίδευση (στο χώρο του σχολείου) παρέχεται δωρεάν από την πολιτεία, αλλά παρά την άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου δεν ξέρουμε αν σήμερα οι γονείς έχουν τη διάθεση να προσφέρουν για τη μόρφωση των παιδιών τους όπως εκείνα τα χρόνια. …
Απογειωνόμαστε
Ύστερα από έξι χρόνια ζωής το τριτάξιο σχολείο του Πολιχνίτου αρχίζει να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Το σχολικό έτος 1952-53 βρίσκει το σχολείο με 4 τάξεις, ενώ σε δυο χρόνια, το 1954-55, λειτουργεί και η Πέμπτη για να ολοκληρωθεί σαν σχολείο από πλευράς τάξεων το σχ. έτος 1955-56 με τη λειτουργία και της έκτης τάξης. Ήταν νομίζουμε ένα πολύ μεγάλο βήμα για την ανάπτυξη της περιοχής μας διότι διευκολύνθηκε σε μεγάλο βαθμό η απόκτηση του απολυτηρίου του Γυμνασίου και επομένως και η συνέχιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε πολλά παιδιά των χωριών μας, ιδιαίτερα εκείνα – που ήταν και τα περισσότερα- των φτωχών οικογενειών.
Το ποινολόγιο
Οι κανονισμοί θεσπίζονται για να εφαρμόζονται. Γι’ αυτό λοιπόν και τον τρίτο χρόνο από τη θέσπιση των παραπάνω περιορισμών έχουμε και τις πρώτες καμπάνες εξαιτίας της παραβίασής των. Είχαμε αναρωτηθεί και σε άλλο τεύχος μας για το είδος των ποινών που επιβάλλονταν στα σχολεία και για το αν υπήρχαν και άλλες ποινές εκτός από το ξυλοφόρτωμα. Στις 27 του μηνός Οκτωβρίου 1955 ημέραν Πέμπτην και ώραν 10ην π.μ. έπεσε η πρώτη καμπάνα ύστερα από συνεδρίαση του Συλλόγου των διδασκόντων. Από εκεί και μετά τα πρακτικά είναι γεμάτα από ποινές και θα ασχοληθούμε εκτεταμένα και μ’ αυτές. Θα αναφέρουμε όμως μόνο τα αρχικά των “παρεκτρεπομένων”. Το πρακτικό όμως της πρώτης ποινής θα το παρουσιάσουμε χωρίς “λογοκρισία” ως ιστορική …πρωτιά των πρωταγωνιστών και ευελπιστούμε στην …μακροθυμία τους.
Ο Σύλλογος λοιπόν των διδασκόντων την παραπάνω μέρα και ώρα: “…αποφασίζει ομόφωνα επιβάλλει 1)την ποινήν της τετραημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄ τάξεως Κακαβήν Ευστράτιον του Παναγιώτου διότι μετέβει εις τον κινηματογράφον και ωμίλησεν απρεπώς εις καθηγητήν. 2) την ποινήν της τριημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄ τάξεως Παπαγιαννέλλην Απόστολον του Προκοπίου και εις τον μαθητήν της Δ΄τάξεως Σεβαστόν Νικόλαον του Σπύρου διότι μετέβησαν εις τον κινηματογράφον και 3) την ποινήν της διημέρου αποβολής εις τον μαθητήν της S΄τάξεως Ζυγούκην Γεώργιον του Δημητρίου διότι ητάκτει κατά την ώραν της Γυμναστικής και ωμίλησεν απρεπώς εις καθηγητήν…”
Την ίδια χρονιά έχουμε “διήμερον αποβολήν δι’ ανάρμοστον συμπεριφοράν εις τον Γ.Ε” και “οκταήμερον αποβολήν εις το Σ.Γ. διότι εξύβρισεν ενώπιον των μαθητών εντός της αιθούσης την καθηγήτριαν Παρδαλή Βαρβάραν” Ο ίδιος όμως αυτός μαθητής ήταν φαίνεται πολύ ζωηρός, διότι στην επόμενη σελίδα γράφεται “Πράξη 5η”. είναι άδεια η σελίδα και στο περιθώριο με μολύβι γράφεται: “αφορά 25ήμερον αποβολήν Σ.Γ. υπεβλήθη εις Γυμνάσιον” Φαίνεται ότι επειδή η ποινή ήταν μεγάλη έπρεπε να εγκριθεί από το Σύλλογο ή τη Διεύθυνση του κεντρικού σχολείου. Το ίδιο συμβαίνει και με την επόμενη πράξη η οποία και πάλι υποβλήθηκε στο Γυμνάσιο και αφορούσε “15ήμερον αποβολήν εις τον Κ.Χ.”. Στο τέλος της χρονιάς έρχεται και η ώρα του χαρακτηρισμού της διαγωγής. Δεκατριών μαθητών η διαγωγή χαρακτηρίζεται ως “κοσμία” –μεταξύ αυτών και ο αξέχαστος Βασίλης- και δυο μαθητών ως “καλή”.
Ο πρώτος των πρώτων
Οι αριστούχοι του σχολείου κατά το σχολικό έτος 1955-56 –εκτός των τελειοφοίτων Γ. Φεργαδιώτη και Δ. Ψαχνέλλη που ήδη αναφέραμε – ήταν οι εξής:
==================== Από την Α΄ τάξη: κανένας σε σύνολο 49 μαθ.
Από τη Β΄ τάξη: Κεφάλα Μαριάνθη 18 κ 4/8 Σεβαστός Νικόλαος 18 κ 7/8
Από την Γ΄ τάξη: Γραγουδάς Ευάγγελ. 19κ4/9
Από την Δ΄ τάξη: Κανένας σε σύνολο 27 μαθ.
Από την Ε΄ τάξη: Κανένας σε σύνολο 25 μαθ.
Ο πρώτος των πρώτων λοιπόν ήταν ο Γραγουδάς Ευάγγελος και το παράδειγμα του (όπως και των άλλων) μας δείχνει ότι τότε οι αριστούχοι ήταν λίγοι αλλά ήταν και εξαιρετικοί. Ο κ. Γραγουδάς, απόφοιτος του σχολείου μας, είναι σήμερα Διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου του Χάρβαντ, στην Αμερική, πολλαπλά βραβευμένος για τις επιτυχείς έρευνές του. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η συνάντηση του πριν ένα χρόνο με τον παλιό του καθηγητή κ.Φ. Σιδερή κατά την τελετή ανακήρυξής του, ως επίτιμου διδάκτορα του Παν/μίου Αθηνών.
Από το δέκατο πέμπτο (15) τεύχος μας
Όπως είχαμε υποσχεθεί σε προηγούμενο τεύχος μας, είναι νομίζουμε χρήσιμο να ασχοληθούμε με τις συνθήκες λειτουργίας των σχολείων και ιδιαίτερα με τις συνθήκες εργασίας των καθηγητών διότι πιστεύουμε ότι η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας είναι στενά συνδεδεμένη με τις συνθήκες αυτές. Πιστεύουμε ότι κάποια πράγματα που ίσχυαν πριν από 3-4 δεκαετίες σήμερα φαίνονται εξωφρενικά αν και γνωρίζουμε ότι είναι πέρα για πέρα αληθινά. Ένα τμήμα με 25-30 μαθητές σήμερα είναι πολύ κουραστικό για το δάσκαλο και ελάχιστα αποδοτικό για το μαθητή. Τότε το συνηθισμένο τμήμα ήταν 50 μαθητών και σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνούσε τους 70. Ο καθηγητής είχε 27 ώρες υποχρεωτικής διδασκαλίας και υποχρεωτικά αν χρειάζονταν έπρεπε να αναλάμβανε και 10 ώρες υπερωρίας. Φυσικά το Σάββατο ήταν εργάσιμη μέρα. Όλες οι συνεδριάσεις του Συλλόγου έπρεπε να γίνονται τις απογευματινές ώρες και για κάποιο διάστημα τουλάχιστον βλέπουμε να καθορίζονται δυο μέρες για κάθε καθηγητή κατά τις οποίες έπρεπε να πηγαίνει το απόγευμα στο σχολείο για να κάνει κάποιες εξωδιδακτικές εργασίες. Αυτό φυσικά σήμαινε ότι ο καθηγητής έπρεπε να διαμένει στην έδρα του σχολείου και όχι να πηγαινοέρχεται. Η γραφική δουλειά του σχολείου ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη. Τα πρακτικά του σ υλλόγου μερικές φορές ήταν πολύ εκτεταμένα –και 10 σελίδες στο δικό μας ‘μικρό σχολείο’- ενώ βέβαια ελλείψει φωτοτυπικών μηχανημάτων όλα τα αντίγραφα γίνονταν στο χέρι. Τι να έλεγε και ο υπεύθυνος της μισθοδοσίας που ακόμα δεν κυκλοφορούσαν τα …κουμπιουτεράκια. Το σχολείο πραγματοποιούσε και άλλες εκδηλώσεις στις οποίες η συμμετοχή του καθηγητή ήταν και υποχρεωτική και κοπιαστική όπως θέατρα και οι γυμναστικές επιδείξεις. Ούτε η Κυριακή δεν ήταν μέρα …ραχατιού για τον καθηγητή διότι έπρεπε να συμμετέχει στον υποχρεωτικό κάθε Κυριακή (ή κάθε δεύτερη Κυριακή) εκκλησιασμό των μαθητών, πέρα απ’ την παρουσία καθηγητή στα κατηχητικά μαθήματα Αλλά ούτε τα απογεύματα και γενικά το χρόνο που ήταν εκτός σχολείου ησύχαζαν οι άνθρωποι δεδομένου ότι έπρεπε να αστυνομεύουν τους μαθητές, να δέχονται τις καταγγελίες των …καλοθελητών και γενικά να βρίσκονται σε εγρήγορση. Μήπως όμως το κλίμα στο χώρο της κύριας εργασίας, το σχολείο, ήταν υποφερτό; Το αντίθετο, διότι είχαν να αντιμετωπίσουν μαθητές οι οποίοι εξαιτίας της οικογενειακής και κοινωνικής καταπίεσης και μη έχοντας πώς αλλιώς να εκτονωθούν, στο χώρο του σχολείου προσπαθούσαν να τα κάνουν όλα. Και γενικά το πολιτιστικό επίπεδο ήταν χαμηλότερο και οι …χοντράδες περισσότερες. Ας αφήσουμε τελευταίο τον διευθυντή που ασκώντας πραγματική εξουσία μερικές φορές προέκυπτε αληθινός καταπιεστής καθηγητών και μαθητών. Βέβαια τότε ήταν δυσκολότερες οι συνθήκες εργασίας όλων των εργαζόμενων και η βελτίωση είναι κινητήριος στόχος και μοχλός όλων των ανθρώπων, αλλά και ένα φλας μπάκ είναι χρήσιμο τουλάχιστον για τη σωστή αξιολόγηση των δικών μας δασκάλων
Οι μισθοί των δασκάλων και άλλα.
Ο Δ.Παναγιωτόπουλος το 1961 δυο χρόνια πριν την αποχώρησή του από την υπηρεσία, αλλά και ο Ε. Συκάς, έπαιρναν καθαρά 4000 παρά 44 δραχμές. Δηλαδή με βάση το ότι ένα δολάριο είχε 30 δραχμές έπαιρναν 133 δολάρια. Σήμερα τα 133 δολάρια ισοδυναμούν με 40.000 δραχμές. Οι καθηγητές (Σιδερής, Ιατρέλλης) που δεν ήταν και νεοδιόριστοι έπαιρναν καθαρά 2500 δραχμές τον μήνα δηλαδή με βάση το δολάριο 25.000 σημερινές δραχμές. Λεφτά με το τσουβάλι δηλαδή. Το 1964 όμως ο Ε. Συκάς που εξακολουθούσε να είναι στην υπηρεσία έπαιρνε 5657 δραχμές το μήνα δηλαδή είχε πάρει αύξηση περίπου 43%.
Ο Διευθυντής με τις πολλές ποινές, Ευστράτιος Βαμβουρέλλης, με τους τελειόφοιτους του Λυκείου Πολιχνίτου το 1967
Το κουτσομπουλιό και …ο Μεγαλέξανδρος
Στις συνεδριάσεις του Συλλόγου των καθηγητών του Λυκείου βλέπουμε δυο φορές σαν θέμα της συνεδρίασης :η απαγόρευση της διαρροής των αποφάσεων των συνεδριάσεων. Και φυσικά επειδή η τελική απόφαση δεν είναι μυστική εννοείται η απαγόρευση διαρροής της συζήτησης που προηγείται της απόφασης. Ποιος είπε τι, ποιος ήταν ο καλός και ποιος ο κακός. Το πρόβλημα πρέπει να ήταν έντονο για να το βλέπουμε να συζητιέται ξανά και ξανά. Αλλά μήπως σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα! Πάντα υπήρχαν στον κόσμο οι “κακοί” και οι “καλοί” και ο κόσμος δεν αλλάζει με συνεδριάσεις και αποφάσεις.
Το άγαλμα του Mεγάλου Αλεξάνδρου στη Θεσσαλονίκηπου στολίζει την παραλία της πόλης έγινε και με χρήματα που μάζεψαν οι μαθητές των σχολείων της χώρας άρα και του Πολιχνίτου. Είναι οι …εθελοντικές προσφορές ύστερα από πιεστικές εγκυκλίους των αρμοδίων.
Έρωτας ήταν η αιτία, αλλά όχι πάντα
Αναφέραμε και παραπάνω ότι εξαιτίας της κοινωνικής και οικογενειακής καταπίεσης των μαθητών το σχολείο γινόταν ο χώρος όπου οι μαθητές εκτονώνονταν ποικιλότροπα. Φυσικά όχι μόνο στο σχολείο. Συναντήσαμε λοιπόν περιπτώσεις επιβολής ποινών και μάλιστα αυστηρών που σαν αιτία είχαν τον …έρωτα. Παρουσιάζουμε τις ποινές και το σκεπτικό των αποφάσεων γιατί νομίζουμε ότι αναδεικνύουν ανάγλυφα ένα κλίμα που σήμερα φαντάζει παράξενο . Στις 20-4-64 τιμωρούνται ο Ν.Ε. και η Κ.Φ. με οχτώ μέρες αποβολή διότι “ευρίσκονται εις ερωτικάς σχέσεις” και η καθαρίστρια “συνέλαβεν αυτούς κατά μόνας εις μίαν των αιθουσών”
Επίσης την ίδια μέρα χαρακτηρίζει “κακήν” την διαγωγή της μαθήτριας Ε.Σ. “διότι κατά τον χρόνον λειτουργίας του σχολείου απήχθη εκουσίως υπό του εραστού της τραπείσα προς άγνωστον κατεύθυνσιν και εκθέσασα βαρύτατα το γόητρον του σχολείου” Στις 20 Οκτωβρίου 1965 έχουμε μια οχταήμερη για την μαθήτρια Σ.Μ. και μια τετραήμερη για την Κ.Ει. διότι ο επιστάτης την πρώτη “συνέλαβεν, εις εξωκκλήσιον του Πολιχνίτου, εις ερωτικήν περίπτυξιν μετά του αποφοίτου του Λυκείου Πολιχνίτου Ι.Σ.” ενώ η δεύτερη “συμπαρίστατο μάλλον και συνεβοήθει την προηγουμένην εις την διάπραξιν του ατοπήματος”. Τον Φεβρουάριο του 66 η μαθήτρια της Β΄ τάξεως του Λυκείου Α.Α. σε ένα πρόχειρο διαγώνισμα κάποιου μαθήματος έγινε αντιληπτή από τον καθηγητή κ. … ότι “αντέγραφε εκ μονοφύλλου, το οποίον είχεν αποκρύψει υπό τα ενδύματά της. Όταν δε ο κ. … επλησίαζε αύτη εταράχθη και προσεπάθει να ωθήση τούτο εντός των εσωρούχων της … διεμαρτύρετο δε, ανασηκώσασα τα ενδύματά της και λέγουσα: ‘εγώ δεν εντρέπομαι, ορίστε ερευνήστε με, δεν έχω τίποτε’…” Το μονόφυλλον μεν δεν ευρέθη, η “τεσσάρα” όμως … έπεσε. Έχουμε και μια “οχτάρα” στη μαθήτρια Κ.Α. η οποία “επεδείξατο συμπεριφοράν όλως ανοίκειον και υβριστικήν προς διδάσκοντα … απευθύνασα εις τούτον μεταξύ άλλων και τους εξής λόγους: ‘εάν δεν μπορείς να επιβληθής να πας να γίνεις καλόγηρος!…” Τιμωρούνται αρκετοί μαθητές, άλλος γιατί “εβλασφήμησεν εις βάρος καθηγητού κατά την ώρα του μαθήματος”, άλλος γιατί επέδειξε “απρεπήν συμπεριφοράν προς καθηγήτριαν” και άλλοι “εμπαίξαντες τον επιστάτην”. Αυτά όμως είναι πταίσματα ¶λλο να πεις μια κουβέντα και άλλο να γράψεις πάνω στο γραπτό σου “σας χ… όλους επάνω στ’ αυτιά”, όπως έκανε ο Κ.Χ. το 1964 και εισέπραξε διαγωγή “καλήν”. Το ξανατονίζουμε ότι η ατμόσφαιρα σήμερα στο σχολείο μας είναι τελείως διαφορετική –χωρίς να είναι ιδανική.
Από το εικοστό (20) και τελευταίο τεύχος μας
Ολοκληρώνουμε σήμερα την προσπάθεια μας, η οποία ξεκίνησε, με ξεκάθαρα χαμηλότερους στόχους, σαν μια δραστηριότητα της Περιβαλλοντικής Ομάδας του σχολείου μας. Όταν ξεκινούσαμε, αμέσως μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, ούτε εμείς πιστεύαμε ότι θα καταφέρναμε να εκδώσουμε είκοσι (και ένα έκτακτο) τεύχη του ενημερωτικού μας. Η αλήθεια είναι ότι όσο προχωρούσε η δουλειά τόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον βρίσκαμε σ’ αυτό που κάναμε. Τώρα δε που τελειώσαμε είμαστε σίγουροι ότι υπήρχαν και άλλες πτυχές αυτής της Ιστορίας που μπορούσαμε να φωτίσουμε, δεδομένου ότι η προσπάθειά μας ήταν να δούμε πολυπρισματικά, μέσα από τα αρχεία μας, την υπόθεση της Μέσης Εκπαίδευσης στον Πολιχνίτο. Ένα από αυτά που είχαμε κατά νου να κάνουμε, ύστερα και από δική σας υπόδειξη, -και δεν το καταφέραμε- ήταν να εμπλουτίσουμε την ιστόρηση με μαρτυρίες ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν στα θρανία και στον πίνακα. Νομίζουμε ότι αυτό θα προσέθετε ζωντάνια και αντικειμενικότητα στην όλη υπόθεση. Η διάθεσή μας όμως να ξεκινήσουμε αυτές τις μαρτυρίες από τα παλιά και να προσεγγίζουμε το σήμερα δεν καρποφόρησε και έτσι στο τέλος και εξαιτίας της έλλειψης χρόνου ναυάγησε η όλη υπόθεση.
Ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν και η τακτοποίηση του αρχείου του σχολείου. Όποιες επί μέρους προσπάθειες και να είχαν γίνει η κατάσταση στο αρχείο, όπως και στα αρχεία των περισσότερων υπηρεσιών νομίζουμε, ήταν τέτοια ώστε ούτε να γνωρίζει κανείς τι περιέχει μπορούσε, ούτε πολύ περισσότερο να βρει κάτι που ζητούσε παρά μονάχα αν είχε πολλά χρόνια στο σχολείο και …είχε και ανησυχίες. Το πρόβλημα αυτό γινόταν σε όλους μας αντιληπτό ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, τις μέρες που ανοίγαμε μόνοι το σχολείο. Σήμερα νομίζουμε ότι ο χώρος , με την καταγραφή και την αρίθμηση των βιβλίων του αρχείου, την ταξινόμηση του υπόλοιπου υλικού και την τοποθέτηση ενδεικτικών πινακίδων έγινε πιο φιλικός και το αρχείο προσπελάσιμο.
Η λεβεντιά
Έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στο πηλίκιο που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε οι μαθητές του Γυμνασίου. Δεν είχαμε όμως την ευκαιρία να σας το παρουσιάσουμε από κοντά. Αυτή την ευκαιρία μας την έδωσε το αποδεικτικό μεταγραφής ενός μαθητή από το Γυμνάσιο Ζακύνθου.
Μπορούν λοιπόν όσοι δεν το ήξεραν να το καμαρώσουν (το πηλίκιο). Εμείς πάντως καμαρώνουμε το βλέμμα και την λεβεντιά του που πηγάζει απ’ αυτό. Και γι’ αυτό του "σφίγγουμε το χέρι."
Το παλιό κτήριο του Γυμνασίου
. Κλείνοντας την ιστόρησή μας θεωρούμε σωστό να αναφέρουμε μερικά στοιχεία που βρήκαμε σχετικά με την επέκταση του παλιού Γυμνασίου. Το κτίριο αυτό ανήκε στο Δημόσιο –στην εταιρία διαχείρισης Ανταλλάξιμης περιουσίας- και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων πλήρωνε ενοίκιο για την χρήση του από το σχολείο. Όταν μάλιστα με πρωτοβουλία του Συλλόγου και –δευτερευόντως –του Δήμου έγινε η επέκταση του, έγιναν συντονισμένες ενέργειες να παραχωρηθεί το κτήριο στον Δήμο γιατί αλλιώς θα πλήρωναν ενοίκιο και για τις αίθουσες …που οι ίδιοι είχαν ανοικοδομήσει. Για την επέκταση του κτηρίου, που εγκαινιάστηκε στις 19-10-1958, γίνονταν πολύ μεγάλες προσπάθειες για να βρεθούν χρήματα και φυσικά και στην περίπτωση αυτή η ιδιωτική συνεισφορά έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο. Εντοπίσαμε τους εξής δωρητές: 1.Ε. Λεοντής Ομογενής από την Αμερική στην χήρα του οποίου στο ευχαριστήριο που έστειλε ο Σύλλογος των γονέων μεταξύ άλλων αναφέρει: “…Η χειρονομία του αποτελεί το καλύτερον και ευγενέστερον άρωμα της μνήμης του και μία ανεκτίμητη υπηρεσία εις την νεολαίαν της γενέτειράς του” 2.Σύλλογος ¨ο ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΣ” της Αθήνας 3.Τσάμης Θεοδόσης και Σέρρα (στη μνήμη του θείου τους Κωνσταντίνου) 4.Ε. Πανσεληνάς 5.Χ. Σπυρέλλης 6.Σ. Κατάκος 7.Κ. Δεληγιάννης 8.Τ. Ματαράγκας 9.Χ. Μιχαηλίδης 10.Ε. Σουρλάγκας 11.Π. Παναγιωτάκης 12.Χ. Ιατρέλλης 13.Δ. Μοιρασγεντής 14.Παν. Παρασκευόπουλος 15.Παρ. Παρ/πουλος. Στην προσπάθεια που γινόταν ήρθε αρωγός και η Εκκλησία, αλλά από το έγγραφο της προσφοράς της φαίνεται ότι δεν υπήρχαν αρμονικές σχέσεις με τον Δήμο ή μάλλον δεν υπήρχε εμπιστοσύνη στις εξαγγελίες του Δήμου. Προσέφερε λοιπόν η Εκκλησία για την επέκταση του διδακτηρίου το ποσό που δικαιούταν από τη λειτουργία του Δημοτικού Ελαιοτριβείου για δυο ελαιοκομικές περιόδους αλλά με την προϋπόθεση να δώσει και ο Δήμος το ποσό των 20.000 δραχμών που είχε εγγράψει στον Προϋπολογισμό του για τον σκοπό αυτό. Τέλος χρήματα συγκεντρώνονταν και με λαχειοφόρους αγορές στις χοροεσπερίδες που διοργάνωνε ο Σύλλογος, στο κινηματοθέατρο. “Οασις” … αλλά με άδεια της εφορείας, με συγκεκριμένα αριθμό λαχνών που θα διατίθενταν όλοι μέσα στην αίθουσα του χορού και όχι έξω και χίλιους δυο άλλους όρους.